ပူႇတႂ်း ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇသုတ်း တီႈ ၸႄႈမိူင်းၶၢင် တီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

ၶူဝ်းၼုင်ႈတႆးၶမ်းတီႈ

တႃႇၵႂႃႇၸူး ပူႇတႂ်းၼႆႉ မီးသၢႆတၢင်းလူတ်ႉၵႃး လႄႈ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်ယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉမၼ်တႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်။ သၢႆတၢင်းလူတ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉယူႇတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း တေယဝ်ႉတူဝ်ႈသေတေၸၢင်ႈၵႂႃႇလႆႈ လီငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸွမ်း ႁိူဝ်းမိၼ်

တီႈပူႇတႂ်းၼႂ်း မီးတႃႈႁိူဝ်းမိၼ် (PBU  ^IATA)သေ ၸိူဝ်းပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် တႃႈၵုင်ႈ၊ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ဢႄးပၵၢၼ်ႇ၊ သၢႆၵၢၼ်မိၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ မျၢၼ်ႇမႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈထိုင်ယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ် Asian Wing Airways ၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈ ၸႄႈၼႃးသေ မိၼ်ၸူး ပူႇတႂ်း ၼိုင်ႈဝူင်ႈသွင်ပွၵ်ႈယူႇ။

တူၺ်း

• 1 ၵွင်းမူးၵိုၵ်းပိုၼ်း ၵွင်းမူးလူင်။ ၵွင်းမူးလူင်ၼႆႉ မီးတီႈဢိူင်ႇလုၵ်းၶုၼ် တီႈႁိမ်း ၽင်ႇၼမ်ႉ မလမလိၶ။ မႄႈၼမ်ႉ မလိၶပွတ်းၼိူဝ်ၼႆႉ သႂ်ၸိုၼ်ႈၵတ်းလီတႄႉတႄႉ။ ပီ 2007 ၼၼ်ႉ လုင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ မႃးႁဵတ်း ၶူဝ်ၽႅၼ်လူင် တႃႇတေလုၵ်ႉ ၽင်ႇၼႆႉ ၵႂႃႇၸူးၵွင်းမူးလူင်ၼၼ်ႉလႄႈ ဢွင်ႈ"မုင်ႈယဵမ်ႈသႃႇ" တီႈၼႆႉ မုင်ႈသႃႇဝႃႈမုင်ႈသႃႇ ၽ်ႂၽႅဝ်ထိုင်ၵေႃႈ ၸႂ်ပေႃးၵတ်းယဵၼ်ၵႂႃႇယူႇ။ ၼမ်ႉမလိၶဢွၼ်ႇၵေႃႈ ၸိုၼ်ႈၸိုၼ်ႈသႂ်သႂ်၊ သီလိူင်ၶမ်း ၵွင်းမူးလူင်ၵေႃႈ ႁိူဝ်ႈလႅင်ႈ မိူဝ်ႈၵၢင်ၼ်ႂ၊ လွႆၶဵဝ်သွမ် ဢုမ်ႇလွမ်ႉဝႆႉ ၵူႈတီႈလ်ႂ၊ တီႈၵႆၵႆၼၼ်ႉ လွႆမူၺ်သမ်ႉ ၼမ်ႉၵၢမ်ႈဝႆႉလ်ႂ၊ လူမ်းၵတ်းလူမ်းယဵၼ်ဢွၼ်ႇၵေႃႈ လီယဵၼ်ၸႂ် ဝႆႉတႄႉယူႇယဝ်ႉ။

တီႈႁိမ်း ၵွင်းမူးလူင်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ဝတ်ႉပူၵ်းတင်ႈ သႃႇသၼႃႇသၼ်လွႆ ဝတ်ႉၼိုင်ႈ။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ငဝ်ႈတႄႇၵွင်းမူးလူင်ၼႆႉတေႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ဢသေႃးၵၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၵွင်းမူးလူင်ၼႆႉ ၸၢဝ်းၶမ်းတီႈႁဝ်းၶဝ် သိုပ်ႇၵုမ်းလုမ်းလႃးမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် လုၵ်ႈသိုပ်ႇလၢၼ် တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယူႇ။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးတီႈ ၵွင်းမူးလူင်ၼႆႉတႄႉ မီးဝႆႉ ႁွႆးၽႃႇတိၼ်ြၽႃးၸဝ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼေႃႇ ၶွၵ်းႁဵတ်းဝႆႉသေ ပႃးၸပ်းဝႆႉ တူဝ်လိၵ်ႈတႆးၶမ်းတီႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈ ႁၢင်ႈၶုၼ် ၽီဢႃႇယုယၢဝ်း ၼင်တႃပေႃးယၢၼ်းထုပ်ႉယုပ်ႉ ပေႃးတေတူၺ်းပိူၼ်ႈ ပေႃးလႆႈပိၼ်ႈၼင်တႃသေ တူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• ၵွင်းမူးႁူၺ်ႈယဵၼ်။ ၵွင်းမူးႁူၺ်ႈယဵၼ်ႇၼႆႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်သၢမ်လူင် (ၼွင်ႉၸၢႆးၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၽ မိူင်းမၢဝ်း) ယၢမ်ႈမႃးဝႆႈသႃ ယွၼ်းသူးသေ သင်ၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႆႉဝႃႈ ႁႂ်ႈလူႁၼ်လုမ်းလႃးဝႆႉၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ၸဝ်ႈၶုၼ်သၢမ်လူင် ပႆႇၵႂႃႇတိုၵ်းသိုၵ်း မိူင်းဢႃႇသမ်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ မႃးယွၼ်းသူးတမ်ႈတီႈ ၵွင်းမူးႁူၺ်ႈယဵၼ်ႇၼႆႉသေ ၵႂႃႇတိုၵ်းလႄႈ ပႄႉသိုၵ်းမႃး ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွင်းမူးႁူၺ်ႈယဵၼ်ႇၼႆႉ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်ၵုသူဝ်ႇသေ မႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးမႃးယူႇ။ ယၢမ်းလဵဝ် ၼမ်ႉပလၢပ်ႈ ထွင်းၵိၼ်ၽင်ႇၼမ်ႉမႃးတိၵ်းတိၵ်းသေ ၸမ်ၵွင်းမူးမႃးယဝ်ႉလႄႈ ပေႃးဢမ်ႇၵႅတ်ႇၶႄၸိုင် ၵွင်းမူး ၵိုၵ်းပိုၼ်း တေပႃးၵႂႃႇ ၼႂ်းၼမ်ႉယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• မၢၼ်ႈၸေႈ။ မၢၼ်ႈၸေႈၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်မၢၼ်ႈၵဝ်ႇတႆးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၶမ်းတီႈ ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈၼႆႈ ၶဝ်ဝႃႈ ၶဝ်လုၵ်ႉ တီႈမိူင်းမၢဝ်း ၸေႈၵဝ်ႇသေ မႃးတင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတီႈၼႆႈလႄႈ ဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုဝ်ႈ ဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်ၶဝ် ၶိုၼ်းတၢင်ႇ ၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈ "မၢၼ်ႈၸေႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၽြႃးမႆႉဢူင်းၼိုင်ႈ ဢၼ်သုင်မွၵ်ႈ 5 ပေႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းတႆးၶမ်းတီႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇသေ ၶႅၵ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1271 (ၶရိတ်ႉ 1808)ၼၼ်ႉ လၢႆးမိုဝ်းမၼ်း ႁၢင်ႈလီဝႆႉယူႇတႄႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• လွႆၸေႈၼမ်။ လုၵ်ႉၵွင်းမူးလူင် ၶီႇႁိူဝ်းၸၢၵ်ႈ လူင်းၵႂႃႇမွၵ်ႈ 30 မိၼိတ်ႉပၢႆပၢႆၸိုင် ႁွတ်ႈၽႅဝ် တီႈႁိမ်းလွႆၸေႈၼမ်။ ပီႈၼွင်ႉၶမ်းတီႈၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈပီႇၸီႇ 562 ၸဝ်ႈရသေႉၸဝ်ႈၼိုင်ႈ လုၵ်ႉတၢင်း မိူင်းတိပႅတ်ႉသေ ၽႅဝ်မႃး ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈထမ်ႈ လွႆၸေႈၼမ်သေ တိုဝ်းၵမ်ြတႃးယူႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇ ပၢၼ်ဢွၼ်မီးဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇမႃးထူပ်းၺႃး ၼၢင်းၸွႆႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼူၵ်ႉၵိၼ်ႇၼရီႇၼၼ်ႉသေ မီးမႃး လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ လုၵ်ႈယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၶႃသွင်ၵေႃႉပီႈၼွင်ႉ လႆႈပၺ်ႇၺႃႇ တၢင်းမေႃ တမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈရသေႉသေ ပဵၼ်မႃးၽူႈယႂ်ႇ ၵွၼ်းဢုပ်ႉလႆႈ ၼိူဝ်ၵူၼ်းတင်းၼမ်လႄႈ ပီႈၼွင်ႉၶမ်းတီႈ ၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸိူဝ်းၶဝ် လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႉသေ ၽႄႈမႃးၼႆယူႇ။ လွႆၸေႈၼမ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ တီႈႁိမ်းၽင်ႇ ၼမ်ႉမလိသေ ၼိူဝ်လွႆ မီးထမ်ႈရသေႉ ဢိၵ်ႇထၢတ်ႈ ၵွင်းမူးဝႆႉယူႇ။ ယူႇတီႈၽင်ႇၼမ်ႉၼႆႉသေ မုင်ႈႁၼ်လွႆမူၺ် ၽိူၵ်ႇၶၢဝ်ဝႆႉလႄႈ လီယဵမ်ႈလီတူၺ်းတႄႉတႄႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• 2 မၶျၢၼ်းပေႃး။ ၸႄႈဝဵင်းမၶျၢၼ်းပေႃးလႄႈ ၸႄႈဝဵင်း ပူႇတႂ်းၼႆႉ ဢဝ်ၼမ်ႉ မလိၶ ၶႅၼ်ႈဝႆႉသေ ၶူဝ်ၽႅၼ် မ ၶျၢၼ်းပေႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်ၽႅၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလင်ၼိုင်ႈ။ ပဵၼ်ၶူဝ်ၵႅပ်ႈ ၵႃးဢွၼ်ႇတေႃႉတႄႉတႆႇလႆႈ လမ်းလဵဝ်။ ၵူၼ်းတႄႉ ဢွၼ်ၵၼ် လူင်းသေ ပႆၶၢမ်ႈ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တႆႇၶၢမ်ႈၶူဝ်ၼၼ်ႉ ၶူဝ်ၽႅၼ်ဝႆၵွႃႇဝႆမႃး ဢိူင်ႇဢီႈဢိူင်ႇဢၢင်ဝႆႉသေ ၼႂ်းၸ်ႂ ၵူၼ်းတႆႇမၼ်း ပဵၼ်ဝႆႉ မဵဝ်းၼိုင်ႈ။ ႁိူၼ်း တီႈမၶျၢၼ်းပေႃးၼႆႉ ၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ်ႁိူၼ်းပႅၼ်ႈ။ ဢွင်ႈတီႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇတႄႉ ပဵၼ်ၼၵႃးႁိၼ်လႄႈ ႁိူၼ်းၵူႇပႃး။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• 3 ၼၵႃးႁိၼ်။ ၼၵႃးႁိၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢပုမ်ႇမၼ်းလုၵ်ႉတီႈ ၼၵႃးတူဝ်ၼိုင်ႈသေ ပဵၼ်မႃး။ ၶုၼ်ၼၵႃးၼၼ်ႉ ၵႆႉ လၵ်ႉဢဝ်ၵိၼ်ၵူၼ်းလႄႈ ၶုၼ်ဢိၼ်း လမ်းဢဝ်ၽၽႃႇ မၼ်းသေ ၵိုတ်းဝႆႉ ပွတ်းၼိုင်ႈ ၸူးဢဝ် ယဵၼ်းပဵၼ် ႁိၼ်ၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။ တၢင်းယၢဝ်း မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼၵႃးၼၼ်ႉ တေမီးမွၵ်ႈ 30 ပေႇယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉတႄႉ လမ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇဝႆႉၼႂ်းလိၼ်။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• 4 ႁိူၼ်းၵူႇပႃး။ ႁိူၼ်းၵူႇပႃးၼႆႉတႄႉ မႃးႁဵတ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ၼေႇဝိၼ်းသေ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇၵျီး။ ၶႃသွင်ၵေႃႉ မီးတၢင်းၸႃႉၸ်ႂၵၼ်လႄႈ ၼေႇဝိၼ်း ၸင်ႇသူင်ႇဢွင်ႇၵျီး မႃးၶင်ဝႆႉ မလိၶ။ ၶဝ်ၸင်ႇမႃးႁဵတ်းပၼ် တႃႇဢွင်ႇၵျီးယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈမၼ်း မီးႁိမ်း ၽင်ႇၼမ်ႉ မလိၶလႄႈ ၵတ်းယဵၼ်လီ မုင်ႈသႃႇလီယူႇတႄႉ။ သဵင်ၼမ်ႉလႆၵေႃႈ မေႃးယူႇသေႃႉသေႃႉ၊ သဵင်ၼူၵ်ႉ သဵင်ၼူ ဢွၼ်ႇၵေႃႈ မေႃးယူႇၵိၵ်းၵေႃႉ ၵိၵ်းၵေႃႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• မိူင်းႁူၺ်ႈ။ လုၵ်ႉတီႈ ၼွင်ၶၢႆး ၶိုၼ်ႈၸွမ်းၼမ်ႉမလိၶေသ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ လႆႈမိူင်းႁူၺ်ႈ ဢၼ်မီးပိုၼ်းၵဝ်ႇ ပွတ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼိုင်ႈယူႇ။ ၼမ်ႉမလိၶၼႆႉ ၸိုၼ်ႈသ်ႂ ၸႅဝ်ႈႁႅင်းသေ မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼႂ်း ၵၢင်ၼမ်ႉၵေႃႈ ၽုတ်းၸေႃႈဝႆႉ ပဵၼ်တီႈပဵၼ်တီႈလႄႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၼမ်ႉ မီးၽေးၶဵၼ်ၼမ်ယူႇတႄႉ။ မၢၵ်ႇႁိၼ် မၢၵ်ႇၽႃႇ ၸွမ်းႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉ ႁၢင်ႈလီ ပေႃးဢမ်ႇမီး တီႈဝႃႈသင်ယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ၵၢင်ၼမ်ႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ် ၵုၼ်ၵၢတ်ႇၽီသေ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်း ၼွၵ်ႈမိူင်း ဢွၼ် ၵၼ်မႃး ဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်းၵမ်ႉပႃႈၼမ်ယဝ်ႉ။ ယုမ်ႇယမ် ဝႃႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ ၽီၶဝ် မႃးၶဝ်ႈၵၢတ်ႇ တီႈၼႆႈၼႆယူႇ။ ပေႃးလူင်းဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်းၸိုင် လႆႈႁၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ်မၼိမၼေႃးဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼမ်ႉထွင်းၵိၼ်ၵႂႃႇ ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉ ႁၢင်ႈလီတႄႉ ႁၢင်ႈလီဝႃႈသေ တၢင်းႁၢင်ႈလီ သၽႃႇဝၼႆႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းဢဝ်ၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၶိုတ်းလႆႈ။ ၸွမ်းႁွင်ႈၼမ်ႉ မလိၶၼႆႉ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ပိုၼ်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် ၶုၼ်သၢမ်လူင် မီးတင်းၼမ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းႁူၺ်ႈၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႆႉၵႆႉမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ ယႃႁိူဝ်ႉ ယႃၸ်ႂၼႆယဝ်ႉ။ မိူင်းႁူၺ်ႈလႄႈ ၼွင်ၶၢႆးၼႆႉ ၵႆယၢၼ်ၵၼ် မွၵ်ႈသွင်လၵ်းသေ လႆႈလွင်ႈလူင်းၸွမ်းၼမ်ႉမလိၶဢဝ်။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ပဵၼ်မိူင်းယႂ်ႇ မိူင်းလူင် မိူင်းဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ မိူင်းၼိုင်ႈသေတႃႉ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၵူၺ်းမီး လင်ႁိူၼ်းၵူၼ်း (10)ႁိူၼ်းလိူဝ်လိူဝ်၊ ၼႂ်းသိပ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ႁိူၼ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉ မီးလင်လဵဝ်၊ သမ်ႉမီးဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈလင်ၼိုင်ႈ။ မုၼ်ၸဝ်ႈမၼ်းသမ်ႉပဵၼ် မုၼ်ၸဝ်ႈရဝမ်ႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၼၼ်ႇတႃႇၸရိယ သေ လုၵ်ႉတီႈၽဝၽူႈႁေႃးတြႃးၽၢႆႇၶရိတ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးပဵၼ် မုၼ်ၸဝ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉၸဝ်ႈၼိုင်ႈ။ ၸွမ်းၼမ်ႉမလိၶၼၼ်ႉ ၵူၼ်းလူင် ၶမ်းတီႈႁဝ်းၶဝ် လၢတ်ႈၼႄဝႃႈ မၢင်တီႈၼႆႉ ၵိဝ်ႇမၼ်း ၵႅပ်ႈသေ ၽင်ႇႁိုၵ်းမၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်သၢမ် တဝ်ႉႁွၵ်ႇမၼ်းသေ ဝႅၼ်ၶၢမ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸ်ႂ ပီႈၼွင်ႉတႆးၶမ်းတီႈၼႆႉ ၶဝ်တိုၼ်းဝႃႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်သၢမ်လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်၊ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်လီၶဝ်ၼႆ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယူႇ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• ၶွၵ်ႈပူႇတႂ်း။ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၶွၵ်ႈပူႇတႂ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၶွၵ်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၶွၵ်ႈၼိုင်ႈ။ ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈမႃး တူၵ်းၶွၵ်ႈပူႇတႂ်းၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်မီး တၢင်းၽိတ်းၼၵ်းၼႃၶဝ် ၵူၼ်းပၢႆးမိူင်းလူင်ၶဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈမႃးတူၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လုင်းၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၵေႃႈ ယၢမ်ႈလႆႈမႃးယူႇသဝ်း ၼႂ်းၶွၵ်ႈပူႇတႂ်း ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၶွၵ်ႈပူႇတႂ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇလူၺ်ႈ ရႃႇသီႇဢုတု ႁၢႆႉလိူဝ်၊ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇ တိတ်းတေႃႇ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶွၵ်ႈၼႆႉ ၵႆႉယၢမ်ႈၶင်ဝႆႉ ၵူၼ်း မွၵ်ႈ (200) ၵေႃႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

• 5 ၶူဝ်မူႇလႃႇသျီးတီႇ လႄႈ မိူင်းလၢၼ်း။ ၶူဝ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ထႅင်ႈလင်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၶူဝ်ၽႅၼ် မူႇလႃႇသျီးတီႇ ဢၼ်ၵၢႆႇၶၢမ်ႈၼိူဝ် ၼမ်ႉလၢင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ငၢႆးမိူၼ် ၶူဝ်ၽႅၼ် မၶျၢၼ်းပေႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပဵၼ်ၶူဝ်ၵႅပ်ႈသေ ၵႃးတႆႇလႆႈ လမ်းလဵဝ်ၵူၺ်း။ ၶူဝ်ဢၼ်ၼႆႉ ၵၢႆႇၶၢမ်ႈၼိူဝ် ၼမ်ႉလၢၼ်း၊ တီႈၽၢႆႇ ၼိူဝ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ မိူင်းၵဝ်ႇမိူင်းၼိုင်ႈ တႆးႁဝ်းဝႃႈ မိူင်းလၢၼ်ႈ ၼႆသေ ၸိူဝ်းရဝမ်ႇ ၶၢင်ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ "မူလႃ" ၼႆယဝ်ႉ။ သျီးတီႇ…ၼႆတႄ့ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈ လီႈသေႃး။ ၵွပ်ႈၼႆ မူႇလႃႇသျီးတီႇ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၶူဝ်မိူင်းလၢၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးၶၢမ်ႈၶူဝ်ယဝ်ႉ ၵႆယၢၼ်မွၵ်ႈ(3) လၵ်း။ ဢွင်ႈတီႈၼႆႈ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးၶုၼ်ၼူၵ်ႉၶဵဝ်။ ယၢမ်းလဵဝ် တီႈလၢၼ်းၼိူဝ်ၼႆႉ ႁိူၼ်းတႆး မီးမွၵ်ႈ (10)ႁိူၼ်းၵူၺ်း။ လိူဝ်ၼၼ်ႉပဵၼ် ႁိူၼ်းရဝမ်ႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် မသလ ၵူႈပွၵ်ႈ ႁိူၼ်းတႆး မီးမွၵ်ႈ (60) လိူဝ်သေတႃႉ ယွၼ်ႉၶၢင်ထိူၼ်ႇလႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵႆႉတိုၵ်းၵၼ်သေ ၵမ်းၵမ်းၽႆးမႆႈႁိူၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းတႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇယူႇလႆႈ။ လႆႈပၢႆႈၵႂႃႇၽၢႆႇပုၼ်ႉၼမ်ႉ တီႈမီးလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႇ 2021)

ၼွၼ်း

• 1 Putao Trekking House No.424/425, Htwe San Lane, Kaung Khataung - ☏ +951656905။ လွင်ႈယူႇသဝ်းတီႈဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈတိၼ်လွႆ ႁိမဝုၼ်ႇတႃႇ၊ မီးပႃး လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ လၢၼ်ႉၶၢႆလဝ်ႈ လႄႈ ၸႂ်ႉလႆႈပႃး ဝၢႆႇၾၢႆႇ။ ပဵၼ်မဵဝ်းၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ။ 96,500 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႃး 2020)