ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်ၼွင်တိုၼ်ႈဢၼ်မီး တီႈမိူင်းတႆး၊ တီႈ ပွတ်းၵၢင် မျၢၼ်ႇမႃႇ တီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ တႃႈလိူဝ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းယၢဝ်းၼွင်ၼႆႉ မီး 22 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇသေ တီႈၼႂ်းၼွင်ၼႆႉ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆၶိူဝ်း ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။

ႁိူဝ်းၽိင်ႈငႄႈ တီႈၼႂ်း ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ

ၵႂႃႇၸူး

ၵႂႃႇၸွမ်း ႁိူဝ်းမိၼ်

တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ဢၼ်ၸမ်သေပိူၼ်ႈၼႆႉ မီးတီႈ ႁၢႆးဝူဝ်း၊ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈ တီႈၽင်ႇၼွင်ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇတင်းရူတ်ႉထႅၵ်ႇၸီႇၼႆ ႁိုင် 45 တႃ (ပႆၵႂႃႇၸူး တီႈသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်သေ ငူပ်ႉငိၵႃႈမၼ်း)။ ဢဝ်ရူတ်ႉထႅၵ်ႇၸီႇ တီႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈတူၵ်းၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ၊ တေမီးမွၵ်ႈ 25,000 ၵျၢပ်ႈ။ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ႁွင်ႉထႅၵ်ႇၸီႇႁူမ်ႈၵၼ် ၶီႈၸွမ်းၵၼ် 3 ၵေႃႉ။ လွၵ်းလၢႆးလီ ဢၼ်ငိုၼ်းတေဢမ်ႇပေႃးသဵင်ႈၼမ်ၼႆႉတႄႉ သင်ႇထႅၵ်ႇၸီႇဝႆႉပႃးတီႈ ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၵႂႃႇလိုဝ်ႈသဝ်းၼၼ်ႉသေ တေတူၵ်းမွၵ်ႈ 15,000 ၵျၢပ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းၵတ်း လႄႈ ၶၢဝ်းမႆႈၼႆ သၢႆၵၢၼ်မိၼ်လူင် ၼႂ်းမိူင်း လဵၼ်ႈၸူးတီႈၼၼ်ႈတင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸွမ်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉ

လုၵ်ႉတီႈ တႃႈၵုင်ႈသေ ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ် ဢွၵ်ႇၵူႈဝၼ်းသေ တၢင်းႁိုင်တႄႉ တေမီးယူႇ 13 ၸူဝ်ႈမူင်း။ ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ် ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတီႈ တႃႈလိူဝ်ႇမႃးၼၼ်ႉတႄႉ ႁိုင်မွၵ်ႈ 10 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ် JJ ဢၼ်ပႃးၸၢၵ်ႈလူမ်းၵတ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ပူးၵမ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ႁိုင် 9 ၸူဝ်ႈမူင်း သေ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈ US$11-20 (ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ၵၢတ်ႇလေႃႉ ၼႆ ႁိုင် 2 ၸူဝ်ႈမူင်း) သေ ရူတ်ႉၵႃး မီး ၵၢင်ဝၼ်းၵၢင်ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉတႄႉ ၶႅမ်ႉလီသေ ၵႆႉၵိုတ်းပၼ် ပႃး တႃႇၵိၼ်ၶဝ်ႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ပႃႇၵိူဝ် မႃးၼႆ တၢင်းႁိုင် 14 ၸူဝ်ႈမူင်းသေ တူၵ်းၸူဝ်ႈ 13,000 ၵျၢပ်ႈ။ ၼိူဝ်ႉရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိုတ်ႇၸၢၵ်ႈလူမ်ႈၵတ်းႁႅင်းလႄႈ လူဝ်ႇလႆႈပႃးသိူဝ်ႈသွၼ်ႉယဝ်ႉ။ ရူတ်ႉမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵႆႉပိုတ်ႇၵႂၢမ်းတီႈ ၸၢၵ်ႈငဝ်းတူင်ႉ တီႈႁူဝ်ရူတ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈၼွၼ်းတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈပႃး ဢၼ်ၵိုတ်းႁူယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ်ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၶိုၼ်ႈသင်ႉမႃးသေ ၸၢၵ်ႈငဝ်းတူင်ႈၵေႃႈ ၵိုၵ်းပႃးဝႆႉ ၽၢႆႇၼႃႈ တီႈၼင်ႈၽႂ်မၼ်းသေ ၶဝ်တမ်းပၼ် ၶိူင်ႈထွမ်ႇႁူ ၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼၼ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇပေႃးဢူၼ်ဢၢၼ်မေႃးမႄးသင်ယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸွမ်း ပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ (ရူတ်ႉသၢႆ)

ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်တႃလိူၵ်ႈဢၼ်ၶၼ်ႇထုၵ်ႇ ဢၼ်လီႇရူတ်ႉသၢႆ လုၵ်ႉတီႈ တူၼ်ႈတီး (တၢင်းႁိုဝ် 1 ၸူဝ်ႈမူင်း၊ မွၵ်ႈ 600 ၵျၢပ်ႈ)။ ရူတ်ႉသၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈၵၢတ်ႇလူင် တူၼ်ႈတီးသေ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။

ၸွၼ်ႇ

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈပႆၸွၼ်ႇတူၺ်း တီႈၼႂ်းဝဵင်းလႆႈ ငၢႆႈငၢႆႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၶၢတ်ႇရူတ်ႉၶိူင်ႈသေၵေႃႈ ဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်း ႁိမ်းႁွမ်းလႆႈယူႇ။

တူၺ်း

• 1 ၵွင်းမူးၵၢတ်ႇၵူႇ။ ၵွင်းမူး 2,000 သူႇ ဢၼ်လေႇတႄႇမႃး မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 12။ မီးတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ မီးတီႈၼႂ်း ၵႄႈလွႆ သေ မီးဝႆႉႁင်းမၼ်း ၶေႃၶေႃသေ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ လုၵ်ႉတီး ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးတၢမ်းၶမ်ႈ 5 မူင်းၼႆ ဢိုတ်းယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)
• 2 ဝၢၼ်ႈၶွင်ႇတၢႆႇ။ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈဢွၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈသေ ၶီႇလႅင်ႁွတ်ႈထိုင်ယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇ 1 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တီႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉဢုၼ်ႇ လႄႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈၼိူဝ်လွႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈတီႈၼၼ်ႈ မီးႁိူဝ်း ဢၼ်တေသူင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လတ်းၵႂႃႇၸူး မိူင်းတွၵ်ႇ (တီႈၼမ်ၼမ် ၼိုင်ႈၵေႃႉ တေလႆႈပၼ် 8,000 ၵျၢပ်ႈ၊ တၢင်းႁိုင် 30 တႃ)။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)
• 3 ၵွင်းမူး လႄႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ မိူင်းတွၵ်ႇ။ လုၵ်ႉတီႈဝၢၼ်ႈ မိူင်းတွၵ်ႇသေ လႆႈပႆၶိုၼ်ႈလွႆ မွၵ်ႈ 20-30 တႃၼၼ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)
• 4 ၵွင်းမူၺ်းသူၺ်ႇဢိၼ်းတဵင်ႇ။ ပဵၼ်တီႈၵွင်းမူးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇမီးဝႆႉ။ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ တႃႈၼမ်ႉ ၵႂႃႇၸူးၵွင်းမူးၼၼ်ႉ လႆႈပႆၼႂ်း တႅၼ်ႈမုင်းယၢဝ်းယၢဝ်းလူင်။ တီႈၼႂ်း တႅၼ်ႈမုင်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လၢၼ်ႉၶၢႆ ၶူဝ်းၶွင်။ ၵႃႈၶဝ်ႈမၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈပၼ်၊ ၵႃႈၵွင်ႈထႆႇတႄႉ လႆႈပၼ် 500 ၵျၢပ်ႈ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈၼႆႈ လႆႈႁေႃႈ မွၵ်ႈ 90 တႃၼႆႉ။ ပေႃးပဵၼ် ထႅၵ်ႇၸီႇၵႂႃႇမႃးၼႆ တေတူၵ်းၸူဝ် 40,000 ၵျၢပ်ႈ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၶီႇႁိူဝ်းသေၵေႃႈ ထိုင်တီႈၼၼ်ႈလႆႈယူႇ (ပႃးတင်း လွင်ႈဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈသေ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈ ၼိုင်ႈၵေႃႉ 50,00 ၵျၢပ်ႈ)။ တီႈသူၺ်ႈဢိၼ်းတဵင်ႇၼႆႉ ၶီႇလႅင်သေၵေႃႈ ၽႅဝ်လႆႈယူႇ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)

ႁဵတ်း

ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ

တမ်ႇငႃႈ တီႈၼွင်ႁၢႆးယႃႈ၊ ဢဝ်တိၼ်သေ ၽၢႆးႁိူဝ်း

ပေႃးပဵၼ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆ ပေႃးတေၵႂႃႇတီႈ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵဵပ်းငိုၼ်း ၼိုင်ႈၵေႃႉ 15,000 ၵျၢပ်ႈ (မိူဝ်ႈ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 2019)။ ၵႃႈၶၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၵႆႉၵဵပ်းတီႈ ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ် ဢမ်ႇၼၼ် ၽွင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁွတ်ႈၽႅဝ် တီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵၢမ်ႇလီတႄႉ ၵူၼ်းႁေႃႈရူတ်ႉ တေဢမ်ႇၵိုတ်းပၼ်တီႈ ၵူတ်ႇထတ်းသေ ပေႃးဝႃႈ တီႈၼႂ်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉၸ်ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးပႃး ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၼမ် ဢမ်ႇၼၼ် ၽွင်းၵူၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢဝ်ၽႃႈတူင်ႇ ႁူမ်ႇၼႃႈသေ ႁဵတ်းၼင်ႇ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၼွၼ်းလပ်းဝႆႉၼႆတႄႉ တေဢမ်ႇလႆႈပၼ်ၵႃႈမၼ်း။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပူၼ်ႉၵႂႃႇတီႈ ၵူတ်ႇထတ်းယဝ်ႉၼႆ ၶဝ်ဢမ်ႇၵူတ်ႇထတ်း မႂ်တိုတ်းထႅင်ႈယဝ်ႉ။

လွင်ႈၶီႇႁိူဝ်းဢႅဝ်ႇလႄႇ ၼႂ်းၼွင်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်လူဝ်ႇႁဵတ်းတူၺ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးပဵၼ်ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းတႄႉ မၼ်းတေပဵၼ် ၶိုမ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်ၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်း ဢွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် 3-6 ဢၼ်သေ တီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်တေဢဝ် ၶၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်းသေ ၶၢႆပၼ်ၶူဝ်းၶွင်ယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵမ်ႉၼမ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉတႃႇ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵမ်ႉၼမ်ၵူၺ်းသေ သင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးၵၢင်ၸႂ်တႄႉ လၢတ်ႈၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်းဝႃႈ တေဢမ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼႆၵေႃႈလႆႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လွင်ႈဢၼ်လႆႈၵႂႃႇႁၼ် ၵႂႃႇတူၺ်း ၵၢၼ်ငၢၼ်း လႄႈ ပၢႆးမွၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ ၵိုင်ႇယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။

တီႈၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းဢၼ်ၼုင်ႈၶူဝ်း ၽိင်ႈထုင်းဝႆႉသေ ၸုၵ်းတိၼ်ၶွၼ်လဵဝ် တႃႇတိၼ်ထႅင်ႈၶွၼ်သမ်ႉ ၽၢႆးႁိူဝ်းသေ ပႃးတင်း သွင်းၺွပ်းပႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းတင်းဝၼ်းၼႆႉ တေႁိုင်မွၵ်ႈ 7 မူင်းၼႆႉသေ တေလႆႈပၼ် ၼႂ်းၵႄႈ 15000 တေႃႇ 20000 ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်းၼႆႉ တေၵႂႃႇၸွမ်းသူင်ႇပၼ် တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လၢတ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်လူဝ်ႇႁူႉဝႆႉတႄႉ မၼ်းၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၸိၼၢမ်းၶၢဝ်းတၢင်း၊ ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈၵေႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇမေႃ။ ဢေႇၵျႅၼ်ႇၸီႇၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်း ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ တႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႆႈယူႇ။ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇၶၢတ်ႈႁိူဝ်းၵမ်းသိုဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တေၸၢင်ႈပဵၼ် တူဝ်ထူပ်းဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။ မိူဝ်ႈပႆႇၶၢတ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ဝႃႈ တေၵႂႃႇၵိုတ်းတီႈလႂ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်လႆႈ တႄႇဢွၵ်ႇၸဵမ်ၸဝ်ႉ မိူဝ်ႈႁိူဝ်းထွင်ႈတဵဝ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းပႆႇပေႃးသုၵ်ႉၼၼ်ႉၼႆ တေႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇၽႅဝ်တီႈၵၢတ်ႇ ၽွင်းၵိုၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ဝႃႈတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၼမ်ၼႃႇဢႃးလႃးလႄႈ ၵၢတ်ႇၼိူဝ်ၼမ်ႉၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁၢႆၵႂႃႇယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ပေႃးၶၢဝ်းၵူၼ်းဢေႇၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵေႃႉလဵဝ်ၼၼ်ႉ တႃႇတေႁူမ်ႈပိူၼ်ႈၶီႇႁိူဝ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁႃၵူၼ်းယၢပ်ႇယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ပႆၵႂႃႇပႆမႃး တီႈၼိူဝ်ၶူဝ်ဢၼ်တႃႇၶီႇႁိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ။ ႁိူဝ်းၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ ဢွၵ်ႇ 08:00 - 11:00 မူင်းယဝ်ႉ။

ၽွင်းၵူၼ်း ဢၢပ်ႇၼမ်ႉ လႄႈ လၢင်ႉမေႃႈလၢင်ႉဝၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ယႃႇပေထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ။

လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇတႃႇထွင်ႈတဵဝ်းၼၼ်ႉ တီႈလၢၼ်ႉပၼ်လၢႆလၢႆယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ ဝူၼ်ႉဝႆႉတေသိုဝ်ႉၶွင်ၽၢၵ်ႇၼႆ ဢဝ်မႃးငိုၼ်းၸေႈလႄႈ။

ႁိူဝ်းၽိင်ႈထုင်း တီႈၼႂ်း ၵုၼ်လႆ

တီႈၵိုတ်း ဢၼ်ၵူၼ်းၵႆႉၵိုတ်းၼမ် လႄႈ ၸိူဝ်းတႃႇႁဵတ်း-

• မႆႉသၵ်းလႄႈ လႅၼ်းယႃႈလူင်။ တီႈၵၢတ်ႇၼၢင်းပၢင်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တီႈႁဵတ်းၵၢၼ်မႆႉသၵ်း လႄႈ တီႈႁဵတ်းလႅၼ်းယႃႈ။ တူၺ်းသေ လဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈဝႃႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်ႁဵတ်းႁိူဝ်း သေ တူၺ်းၶူဝ်းၶွင်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်ဢဝ်မႆႉသၵ်းႁဵတ်း တႃႇၶွင်ၽၢၵ်ႇ။ တူၺ်းပႃး လွင်ႈႁဵတ်း လႅၼ်းယႃႈပိုၼ်ႉတီႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇၶႂ်ႈသိုဝ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တီႈၼႂ်းဝဵင်းၼႆႉ ၶူဝ်းၶွင်မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်သေ တီႈၼႆႈၼႆႉ ၵႃႈၶၼ်မၼ်း ၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉႁူၵ်းပုၼ်ႈ (လႅၼ်းယႃႈၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈသိုဝ်ႉလႆႈယူႇၵူႈတီႈ ၼမ်ႉဝၢၼ်ႈဢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈ)၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးပဵၼ်တီႈဝဵင်းလူင် တီႈလၢၼ်ႉလူင်တႄႉ တေၸၢင်ႈလႆႈယူႇ။ 
• လွင်ႈတေႃးၽႃႈၽႅၼ်ႇ။ တေၸၢင်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ဢၼ်ဢဝ်ႁၢၵ်ႈမူဝ်သေ တေႃးၽႃႈၽႅၼ်ႇ သၢင်ႇၵၢၼ်း။ 
• ၸေႈသႃး။ တေလႆႈတူၺ်း ဢၼ်ဢဝ်မႆႉသေ ႁဵတ်းၸေႈတႆးၵူႈသီသီ ဢၼ် ဢဝ်ႁဵတ်း ပုင်းၽႆးတဵၼ်း လႄႈ ဝီး။ 
• တီႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၵူၼ်းၶေႃးယၢဝ်း။ ၼၢင်းယိင်းမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ဢဝ်ၶူဝ်းၽိင်ႈထုင်းၶဝ် ၼႄဝႆႉၼင်ႇ 'ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ'ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇမၢင်ၸိူဝ်းတႄႉ တေပဵၼ် လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၸႂ်ယဝ်ႉ။ 
• ၶူဝ်းငိုၼ်း ၶူဝ်းၶမ်း။ ၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်းၵမ်ႉပႃႈၼမ်တႄႉ တေၶဝ်ႈပႃး တီႈၵႂႃႇတူၺ်း ၸၢင်ႈငိုၼ်း ဢၼ်လေႃႇငိုၼ်း ဢၼ်ႁဵတ်းပဵၼ် ႁၢင်ႈၸွပ်ႇ၊ 'ပီႇႁူ လၢႆးမိုဝ်းတႆး' လႄႈ ၶူဝ်းႁွႆႈတၢင်းတိုဝ်း တၢင်ႇၸိူဝ်း။ 
• သူၼ်ၼိူဝ်ၵုၼ်လႆ။ တူၺ်းဝႃႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် ႁဵတ်းႁိုဝ် သွမ်ႈမၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈ လႄႈ ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ် တီႈၼႂ်းၼွင်။ 
• ဝၢၼ်ႈလႄႈ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် တီႈၼႂ်းၼွင်။ တီႈၸွမ်းသၢႆတၢင်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်မီး လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇ။ ပဵၼ်တီႈလိူၵ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇတၢင်းၵိၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇယဝ်ႉ။ 
• 1 ၽြႃးၽွင်ႇတေႃႇဢူး။ ပဵၼ်တီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်တီႈၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵႃႈ တီႈဝႆႈၽြႃး တီႈၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇယဝ်ႉ။ တီႈၵျွင်းၽြႃးၽွင်ႇတေႃႇဢူးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးႁႃႈသူႇသေ တဵၵ်းၶမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ၽႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ တေလႆႈႁၼ် ၶႅပ်းႁၢင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၢင်ႁၢင်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း ၽြႃးၽွင်ႇတေႃႇဢူးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေလႆႈႁၼ်ပႃး ႁၢင်ႈသိူၵ်ႈပိုၼ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လႄႈ တေလႆႈႁၼ်ပႃး မိူဝ်ႈပၢင်းၽြႃးမႃးယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ပွႆးၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ပွႆး 18 ဝၼ်း ၼႆႉ ၵႆႉႁဵတ်းၼႂ်း လိူၼ်ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ (မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ တူၵ်းၼႂ်းလိူၼ် တီႇသႅမ်ႇပႃႇ)သေ ၽွင်းၶၢဝ်းပွႆးၼၼ်ႉ ပၢင်းဢဝ်ၽြႃးသီႇသူႇ တၢင်ႇသႂ်ႇတီႈၼိူဝ် ၽွင်ႇသေ ပၼ်လဵပ်ႈ ၼႂ်း 14 ဝၢၼ်ႈ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၼွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်ႇလူင် ဢၼ်ပၢင်းၽြႃးမႃးၼၼ်ႉ ၽၢႆႇၼႃႈမၼ်း မီးႁိူဝ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၼုင်ႈၶူဝ်းၽိင်ႈထုင်းသေ ဢဝ်တိၼ်သေၽၢႆးၼၼ်ႉ ၸၼ်ၽွင်ႇၵႂႃႇသေ ၽၢႆႇလင်ၽွင်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁိူဝ်းႁူဝ်ပၢၵ်ႇမၼ်း ၸွမ်းလင်သေ လဵပ်ႈပၼ်ဢဝ်ၵုသူဝ်ႇၸွမ်းယဝ်ႉ။ ဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်း တီႈဢၼ် ၽွင်ႇႁိူဝ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၽႅဝ်မႃးၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ဝႆႈသႃၵၼ်ႇတေႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈပၢင်ပွႆး ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ ပၢင်ပွႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဢၼ်ၶဝ်ႈၸႂ်သေပိူၼ်ႈ ၼိူဝ်ပွႆးဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။ မီးပႃးပွႆးၶေႉၶဵင်ႇၽၢႆးႁိူဝ်းၽိင်ႈထုင်းတႆး ဢၼ်ဢဝ်တိၼ်သေၽၢႆးႁိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ လွင်ႈဢဝ်တိၼ်သေၽၢႆးႁိူဝ်းသေ ၶေႉၶဵင်ႇလွင်ႈၽၢႆးႁိူဝ်းၵၼ်ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် တီႈ ၼွင်ႈႁၢႆးယႃႈၼႆႉ တီႈလဵဝ်ၵူၺ်း။  
• 2 ႁိူၼ်းၶူဝ်းပူၺ်ႈ ဢၢင်းသႃး (Inthar Heritage House)။ ဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉပႃးဝႃႈ ပဵၼ် ႁိူၼ်းမႅဝ်းမၢၼ်ႈ "The Burmese Cat House"၊ လုၵ်ႉတီႈၾွင်ႇတေးသျိၼ်းသေ ၸတ်းၵၢၼ်။ ၵိၼ်ၶဝ်ႈဝၼ်း ၶိုၵ်ႉ၊ မီးမဵဝ်းမၢၼ်ႈ တင်းၼမ်။ 
• 3 ၵျွင်းငၽႄႇ(ၵျွင်းမႅဝ်းဝႅၼ်)။ လႆႈႁွင်ႉယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မုၼ်ၸဝ်ႈတီႈၼၼ်ႈ လႆႈၽိုၵ်းဝႆႉပၼ်မႅဝ်းၵျွၵ်းဝႅၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃး မုၼ်ၸဝ်ႈထဝ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ လွၼ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉသေ မႅဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၵျွၵ်းဢမ်ႇဝႅၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်ၵိုၵ်ႇထိူၵ်ႈတႃႇႁိမ်းႁွမ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပိုၼ်းပုတ်ႉထ ဢၼ်မီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ်ၽႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ 
• 4 ၽြႃးသူၺ်ႇဢိၼ်းတဵင်ႇ။ ၶီႇႁိူဝ်းသေၵေႃႈ ၸၢင်ႈၽႅဝ်လႆႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈပၼ်ငိုၼ်းလိူဝ်ထႅင်ႈ 5,000 ၵျၢပ်ႈ၊ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈတၢင်း တီးၵႂၢင်ႈမၼ်း တီႈတီႈတွၼ်ႈ #တူၺ်း ၼၼ်ႉလႄႈ။ 
• တူၺ်းလႅတ်ႇၶဝ်ႈ တီႈ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ။ ၽွင်းၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈႁိမ်း တမ်ႇငႃႈၼႆ မၼ်းတေႁဵတ်းႁၢင်ႈတမ်ႇငႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈႁိင်ႈၼွင်ႈႁၢႆးယႃႈၼၼ်ႉ ၼႄၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ဢၼ်ဢဝ် ၼႅင်ႈတၢင်ႇတီႈ ၶႃႈၽၢႆႇလဵဝ်သေ ပိုၼ်သႂ်ႇတီႈၼိူဝ်ၼမ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇၸမ်ၶဝ်ၼႆ ၶဝ်တေဢဝ် မိုဝ်းပႅၼ်ယွၼ်းငိုၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈၼႄႁၢင်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်ၶဝ်ငိုၼ်းၼႆ လူဝ်ႇလၢတ်ႈၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ ယႃႇပေပႂ်ႉတီႈႁိမ်းၸႂ် တမ်ငႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆလႄႈ။ 
• လုၺ်းၼမ်ႉ။ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈတီႈၼွင်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးၵတ်း။ တၢင်းလိုၵ်ႉမၼ်းၵေႃႈ တေမီးမွၵ်ႈ 2 တေႃႇ 3 မီႇတႃႇ၊ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇၼႄႉၼွၼ်းၼႆ ႁႂ်ႈၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵူတ်ႇတူၺ်းဢွၼ်တၢင်းလႄႈ။ 

ႁိမ်းႁွမ်းၼွင်

• လွင်ႈတူၺ်းၼူၵ်ႉ။ ၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်း ဢၼ်ၵိုင်ႇလီႁဵတ်းတူၺ်းထႅင်ႈ ဢၼ် ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၵမ်ႉပႃႈၼမ် လုတ်ႈႁၢမ်းတႃႇတူၺ်းတႄႉ ပဵၼ် ၼူၵ်ႉၼမ်ႉ ဢၼ်မီးႁူဝ်ႁဵင်မၼ်း ဢၼ်ၵိူတ်ႇတီႈ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်ႇတီးၶၢႆႉမႃး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉၼူၵ်ႉမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇသူႈလႃႈလီႈႁၼ်လႆႈ တၢင်ႇတီႈတၢင်ႇလႅၼ်။ ၶၢဝ်းလိူၼ်တီႇသႅမ်ႇပႃႇ လႄႈ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း ၶႅမ်ႉသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၼွင်ၼႆႉ ယွၼ်ႉမၼ်းပဵၼ် တီႈလွတ်ႈၽေး တႃႇတူဝ်သတ်း လႄႈ ၽူႈလူလွမ်ၵုမ်းထိင်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် တေၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ၽူႈၸိၼမ်း ဢၼ်မီး တၢင်းႁူႉ ဢၼ်ႁူႉ ၸိုဝ်ႈဢိင်းၵလဵတ်သေ တေၸၢင်ႈၼႄၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈ ၼူၵ်ႉၸိူဝ်းလႂ်မီးတီႈလႂ်ၼႆလႄႈ ၵိုင်ၵႃႈမၼ်းယူႇ။ ငိုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ဢၼ်တႃႇၵမ်ႉထႅမ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် တီႈဢွင်ႈလွတ်ႈၽေးတူဝ်သတ်း ဢၼ်မီးလွင်ႈငိုၼ်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢဝ်မူၵ်ႇတူၺ်းၸမ် (binoculars) ၶွင်တူဝ်မႃးသေ ၵႂႃႇၸဵမ်ၸဝ်ႉ ၽွင်းၼူၵ်ႉၶဝ် တိုၵ်ႉတူင်ႉတိုၼ်ႇၼၼ်ႉ။ လၢတ်ႈႁႂ်ႈ ႁူင်းႁႅမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႂ်းၶဝ်ႁဵတ်းပၼ် လွင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ႈပၼ်လႄႈ။ ၽူႈၸိၼမ်း 12,000 ၵျၢပ်ႈ၊ ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးတႃႇ ႁိူဝ်း လႄႈ ၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်း။။ 
• ၶၢတ်ႈ လႅင်။ ဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ဝၼ်းၼိုင်ႈသေ ၶီႇပၼ်ႇၸွၼ်ႇတူၺ်း ဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်း။ မိူဝ်ႈပႆႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်း လႅင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလီလီ။ ၼိုင်ႈဝၼ်း 1,500 ၵျၢပ်ႈ။ 

• ဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝၢႆႇ။ လုၵ်ႉတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၽႅဝ်လႆႈတီႈ Red Mountain Estate (တူၺ်းပႃး ဢွၵ်ႉ) လႆႈငၢႆႈငၢႆႈယူႇ။ ၶီႇလႅင်ၵႂႃႇၸူးတီႈ ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝၢႆႇ တီႈႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉၼႆ တေလႆႈႁၼ် တီႈမုင်ႈယဵမ်ႈတူၺ်း ဝၢၼ်ႈဢၼ်ၵတ်းယဵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈမုင်ႈႁၼ် တၢင်းႁၢင်ႈလီ သၽႃႇဝယူႇ။ တီႈၽိုၼ်လိၵ်ႈယိုၼ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ တီႈထုင်ႉၼိူဝ်လွႆ ဢၼ်မီးၸမ် တႃႈလိူဝ်ႇ လႄႈ မိူင်းတႆးၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ဝၢႆႇ ဢၼ်မီးၼမ်ႉဝၢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ၊ ၸၢင်ႈၶႄႉၶဵင်ႇလႆႈ ဝၢႆႇၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ယူးရူပ်ႉ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈၶႄႉၶဵင်ႇတီႈ ပၢင်ၶႄႉၶဵင်ႇဝၢႆႇ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈ Red Mountain Estate ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ် လႆႈတီႈ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ ၸၢင်ႈဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်းတီႈ တဵၵ်းဝၢႆႇ လႄႈ ၸၢင်ႈသိုဝ်ႉဝၢႆႇ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈသေ ၶီႇၵႂႃႇၼႆ တၢင်းႁိုင် တေမီးမွၵ်ႈ 40 တႃ ၼႆႉယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)

• လွင်ႈဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈၸမ် (20 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)။ သၢႆတၢင်း ဢၼ်ၵႂႃႇၼမ်တႄႉ ဢွၵ်ႇတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈသေ ၵႂႃႇၸူးလွႆ ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်း။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁွတ်ႈၽႅဝ်တီး တၢင်းၽႄ ဢၼ်ပဵၼ် ႁၢင်ႈ T ၼၼ်ႉ ဝၢႆၼႃႈ ၵႂႃႇၽၢႆႇၸၢၼ်းၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈႁၼ် ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ (တူၺ်းၽၢႆႇတႂ်ႈ)ယဝ်ႉ။ တီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ တေမီး ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈဢွၼ်ႇၵျွင်းၼိုင်ႈ ဢၼ်တေႃႇၼႃႈတင်း လွႆ။ ပေႃးသိုပ်ႇၵႂႃႇသေ လၢႆတႃၼၼ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁွတ်ႈၽႅဝ် ဝၢၼ်ႈၶွင်ႇတႅင်ႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၶၢတ်ႈႁိူဝ်းသေၵေႃႈ လတ်းၶၢမ်ႈၼွင်ၵႂႃႇလႆႈယူႇ၊ ၵႃႈၶၼ်တႃႇႁိူဝ်းတင်းလမ်းၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇပၼ်လိူၼ် 8,000 ၵျၢပ်ႈ။ ၶဝ်တေၵႂႃႇတမ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတီႈဝၢၼ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းတွၵ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်းဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵၢတ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ လႄႈ တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇလွႆၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ ၵျွင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃး ၽၢႆႇႁွင်ႇ ယွင်ႁူၺ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈမႃးၵိုတ်းတီႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝၢႆႇ ဢၼ်မီးတီႈၸွမ်းတၢင်းၼၼ်ႉ။ ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်ပၼ်ႇၼိုင်ႈႁွပ်ႈၼႆႉ တေႁိုင်ယူႇ မွၵ်ႈ 3 မူင်း တေႃႇ 4 မူင်း (ပေႃးၵႂႃႇထိူင်းထိူင်း၊ ပေႃးၵိုတ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈဝၼ်း လႄႈ ပေႃးၸွၼ်ႇတူၺ်း ႁိမ်းႁွမ်း ၼႆတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ ၵႂႃႇတင်းဝၼ်းယဝ်ႉ)။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇ 2017)

• ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ သူၺ်ႇဢိင်းတဵင်ႇ တင်းဝၼ်း (40 km)။ လုၵ်ႉတီႈယွင်ႁူၺ်ႈသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတဵမ်ၸဝ်ႉသေ ၵႂႃႇတၢင်းၼမ်ႉဢုၼ်ႇ (မီးပၢႆႉဝႆႉ)ၼၼ်ႉလႄႈ။ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ မီးတီးမုင်ႈယဵမ်ႈဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉသေ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်မွၵ်ႈ 200 မီႇတႃႇ မိူဝ်ႈပႆႇၽႅဝ် ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ (တီႈဢၼ်တၢင်းငွၵ်း 90°၊ ႁႃတူၺ်းၶူဝ်လႆသေ ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်မၼ်း)။ ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင်သေ ၵႂႃႇၽၢႆၸၢၼ်းတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေယိၼ်းလႆႈၸႂ်ယူႇ၊ တူၺ်းၵႂႃႇ ဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉလႄႈ။ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်း (3-4 မူင်း၊ 30 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ ၶူဝ် ဢၼ်ၵၢႆႇတႃႇၶၢမ်ႈ ႁွင်ႈၶုတ်းသွင်ဢၼ် (တီးၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၼၼ်ႉ ၼၼ်ႉပဵၼ် ၶူဝ်ဢၼ်လဵဝ်ယဝ်ႉ)။ ပေႃးပူၼ်ႉၶူဝ်ၵႂႃႇၼႆ ၶဝ်တေယွၼ်း ၵႃႈၶဝ်ႈၼႂ်းမၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၵႃႈၵွင်ႈထႆႇ 500 ၵျၢပ်ႈ၊ ၵူၺ်ႈၵႃႈဝႃႈ ဢိၼ်းတဵင်ႇၼႆႉ လႆႈၶဝ်ႈလၢႆလၢႆသေ ၵႃႈမၼ်းၼႆႉတႄႉ တေပဵၼ်တွၼ်ႈတႃႇ လၢၼ်ႉၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း။ ၵေႃႈလူဝ်ႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်သေၵႂႃႇ ဝၢႆးသေ ပူၼ်ႉၶူဝ်ယဝ်ႉ ငွၵ်းၽၢႆႇၶႂႃ မွၵ်ႈ 50 မီႇတႃႇၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈႁၼ် ၵွင်းမူးၵဝ်ႇမွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးယူႇ ၽၢႆႇၶႂႃၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးသိုပ်ႇၵႂႃႇသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈၼႆႉ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ ၽၢႆႇၼိူဝ် ၵွင်းမူးႁၢမ်း ဢိၼ်းတဵင်ႇ ဢၼ်မႅၼ်းဢွၵ်ႇယူႇ ၼႂ်းၵႄႈ တူၼ်ႈမႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ မွၵ်ႈ 2 တႃ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁၼ် ၵွင်းမူးၽြႃးႁၢမ်း မီးယူႇတီႈၽၢႆႇၶႂႃၼၼ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈလတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်း ၵႄႈယုမ်းလႆႈယူႇ။ ၸွၼ်ႇတူၺ်းလႄႈ။ တႃႇတေၶိုၼ်းပွၵ်ႈ ယွင်ႁူၺ်ႈၼႆႉ ၵႂႃႇတီႈၶူဝ်သေၵေႃႈ ထၢမ်တူၺ်း ႁိူဝ်း ဢၼ်တေၵႂႃႇ မိူင်းတွၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ယွင်ႁူၺ်ႈ (1 မူင်း ဢမ်ႇၼၼ် 1.5 မူင်း)။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးတၢမ်းၶမ်ႈ ပေႃးလႅတ်ႇၸမ်ၶဝ်ႈၼႆတႄႉ ၽၢင်ႉၵႃႈၶၼ်မၼ်းလႄႈ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁူႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၶီႇလႅင်သေ ပွၵ်ႈမိူဝ်းလႄႈ ၵူၺ်းလူဝ်ႇပိုင်ႈဢိင်ၼိူဝ် ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ႁိူဝ်းၵူၺ်း။ ႁိူဝ်းၼိုင်ႈလမ်းၼႆႉ တေမီးယူႇ 15,000-18,000 ၵျၢပ်ႈ။ လုၵ်ႉမိူင်းတွၵ်ႈ ၵႂႃႇၽၢႆႇႁွင်ႇ (ထၢမ်တႃႇ ၵႂႃႇ ယွင်ႁူၺ်ႈ)။ ယွင်ႁူၺ်ႈ - ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ ၼႆႉ မီး 10 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ၊ ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ-ဢိၼ်းတဵင်ႇၼႆႉ မီး 20 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ၊ မိူင်းတွၵ်ႈ-ယွင်ႁူၺ်ႈၼႆႉ မီး 11 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ။ လႅင်တႄႉ ဢမ်ႇလူဝ်ႇ။ ၵႅဝ်ႈၵင်ႈတႃ လႄႈ တႃႇတူမ်းႁူဝ်တႄႉ လီပႃးၵႂႃႇယူႇ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)

• ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်လႄႇ။ ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်လႄႇ ၼႆႉ မီးဝႆႉ ဢၼ်ပႆလႄႇ ၼိုင်ႈဝၼ်း တီႈႁိမ်းႁွမ်းလွႆ ဢမ်ႇၼၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်လႄႇ 3 ဝၼ်း ဢၼ်ၵႂႃႇၵၢတ်ႇလေႃႉၼႆသေ ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶႂ်ႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်ႇလႄႇ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆတႄႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈ မွၵ်ႈ 10,000 ၵျၢပ်ႈသေ တႄႇ 08:00 သေၵေႃႈ သုတ်း 16:00-18:00 ယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်လႄႇၼႆႉ တေၸၢင်ႈႁိူဝ်ႉမွႆႈတႄႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃး မၼ်းလႆႈပႆတိၼ်တင်းၼမ် (မွၵ်ႈ 20 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁိူဝ်ႉမွႆႈၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈႁႂ်ႈ ၽူႈၸိၼမ်းသဵၼ်ႈတၢင်း ႁႂ်းၵႂႃႇပၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းဢၼ်တိူဝ်းပွတ်းလိူဝ်)၊ ပႆတၢင်း တီႈတၢင်းထိူၼ်ႇ လႄႈ တၢင်းမႆႈ (ပေႃးပဵၼ်ၼႂ်း ၶၢဝ်း လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ) ၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တိူဝ်းႁိူဝ်ႉမွႆႈ။ ဢဝ်ၵႂႃႇၼမ်ႉၼမ်ၼမ်၊ ၼိုင်ႈၵေႃႉ မွၵ်ႈ 2-3 လီႇတႃႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်ႉ တႃႇတေသိုဝ်ႉၼမ်ႉၼႆ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ၊ လူဝ်ႇမီး သွၵ်းတိၼ် ပႆတၢင်းၶႅမ်ႉၶႅမ်ႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ တေလႆႈ ပႆလတ်းၶၢမ်ႈလွႆ၊ ထိူၼ် လႄႈ ဝၢၼ်ႈ ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၼိူဝ်လွႆၶဝ်ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယႃႇပေမုင်ႈမွင်းဝႃႈ ၶဝ်တေၼုင်ႈၶူဝ်း ၽိင်ႈငႄႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁၢင်ႈလီႁၢင်ႈငၢမ်း၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ၸၢတ်ႈပၢၼ်ဢၼ်တႄႉၶဝ်။ ႁူမ်ႈဝႃး ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်ၼႆႉ ႁိူဝ်ႉမွႆႈသေတႃႉ မၼ်းတေပၼ် တိုဝ်ႉတၢင်း ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈၽိူဝ်ႇႁၼ်ႇ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ဢၼ်တႄႉ ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းႁိမ်းႁွမ်း ၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼၼ်ႉလႄႈ လႆႈႁၼ်ပႃး တၢင်းႁၢင်ႈလီ သၽႃႇဝယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်တိၵိၼ်တွႆၵိၼ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၼင်ႇႁိူဝ်း ဢၼ်မီးတီႈ ၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ။ 
• ၼွင်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ (Hot Springs)။ ၶၢတ်ႈလႅၼ် တႃႇ ဝၼ်းၼိုင်ႈ (မွၵ်ႈ US$2) သေ ၶီႇၵႂႃႇၽၢႆႇ မီးလွႆ (ၽၢႆႇတူၵ်း ယွင်ႁူၺ်ႈ) မွၵ်ႈ 45 တႃ ၼၼ်ႉသေ ဢႅဝ်ႇလႄႇတီႈ ၼွင်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ တႃႇလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉၽွင်းႁူဝ်ၶမ်ႈ။ ၼွင်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇၼႆႉ တီႈတႄႉမၼ်းပဵၼ် ၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ 3 ဢၼ် ဢၼ်မီး သပႃး တီႈၼႂ်းၵၢင်မၼ်းၼၼ်ႉ၊ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶႂ်ႈလႆႈၼင်ႇ ႁိမ်းႁွမ်းသၽႃႇဝၼႆတႄႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႈလူဝ်ႇၵႂႃႇတီႈၼၼ်ႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၶီလႅင်ႇၵႂႃႇတီႈ သပႃးၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းတေလႆႈႁၼ် သၽႃႇဝ လႄႈ ၵိုင်ႇတၢင်းၵႂႃႇယူႇ။ တီႈၼွင်သုၼ်ႇတူဝ်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ပႃး ဢၼ်မီးလဝ်ႈၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼိုင်ႈၵေႃႉ US$8 တႃႇ ၼွင်ၼမ်ႉသုၼ်ႇတူဝ် ၶဝ်ႈပႃး ၽႃႈၸဵတ်ႉ။ 
• Roller Skate (သဵၼ်ႈတၢင်းယူင်းၵျီး (သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်))။ 09:00 - 21:00။ ပဵၼ်တီႈ ၶီႇ သၵဵၵ်ႉလဵၼ်ႈသေ ၼႄသတၢၼ်ႉ ၸွမ်း ၽဵင်းပွပ်ႉမိူင်းဝၼ်းတူၵ်း။ ၶဝ်တေပၼ် ထူင်ယၢင် ပၼ်လၢႆလၢႆ တွၼ်ႈတႃႇ သႂ်ႇၶႅပ်းတိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း 1,000 ၵျၢပ်ႈ၊ ၶဝ်ႈပႃး ၵႃးၶၢတ်ႇ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)
• 1 ပွႆၼႄႁုၼ်ၸိူၵ်ႈ ဢွင်ႇ (Aung Puppet Show) (မီးႁိမ်း ႁူင်းႁႅမ်းၼၼ်ႇတဝုၼ်ႇ) - ☏ +95936201984။ 19:00 & 20:30။ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းၵႃႈ ႁုၼ်ၸိူၵ်ႈ ၽိင်ႈငႄႈမၢၼ်ႈ။ လုင်းဢွင်ႇ ၵေႃႉပဵၼ်ၸဝ်ႈႁုၼ်ၸိူၵ်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း မၢႆ4၊ သေ ဢၼ်ပဵၼ်ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း တေပဵၼ်မႃး မၢႆ 5 ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉဢွၼ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸွႆႈထႅမ်မၼ်းဝႆႉ။ 5,000 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မေႇ 2018)

သိုဝ်ႉ

ယႃႇပေလိုမ်း သဵတ်ႈ၊ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ပၢႆတၢင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တႃႇၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႃႈၶၼ်မၼ်းၵေႃႈ တေတၢင်ႇပဵၼ် သွင်ပုၼ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းတေပၼ်ၼၼ်ႉ။ ၶူဝ်းၶွင်မၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၵ်ႇႁၢင်ႈဢၼ်ၵဝ်ႇမွၼ်သေ ပဵၼ်ဢၼ်ပွမ် (မိူၼ်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇႁဵဝ်ႈ) လႄႈ ၶူဝ်းၵုၼ်ၵမ်ႉၼမ် ဢၼ်ၶၢႆတီႈလၢၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းဝႆႉတွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

• မိပ်ႇၼူတ်ႈတီႈ သုမ်ႉမႆႉမွင် ၽျူႇၽျူႇ သဵၼ်ႈတၢင်းယူင်းၵျီး (တီႈႁိမ်းၶူဝ်)။ ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇတီႈ တီႈမိပ်ႇၼူတ်ႈၽိင်ႈငႄႈမၢၼ်ႈ တီႈ သုမ်ႉမႆႉမွင်ၽျူႇၽျူႇ ဢၼ် ၵူၼ်း မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၽျူႇၽျူႇၶဝ် ၵေႃႉမိပ်ႇပၼ်ၼ်ႉ။ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းဢွၼ်ႇ (ဢိၵ်ႇတင်း မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ၸႂ်လီ) ၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈသင်ႇမၢႆပၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းႁိူဝ်း (လႄႈ ၸိၼမ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ)၊ ႁိူဝ်းၵၼူး လႄႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၵျၢမ်း ဢၼ်ပႆတိၼ်။ 
• Mr A Tun (Mu Kyi) ယွင်ႁူၺ်ႈ (ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ၶူဝ်တႃႈႁိူဝ်း/ၵၢတ်ႇ သေမႃးၼႆ မီးတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်၊ ပူၼ်ႉ the pizzeria (Golden Kite) ၵႂႃႇ ၶိုင်ႈလွၵ်းၼိုင်ႈ၊ မီးၽၢႆႇသၢႆႉ) - ☏ +95 9 431 97443 - ✉ nangmukyi1985@gmail.com။ ပဵၼ် ၶွမ်ႇပၼီႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းဢွၼ်ႇ ဢၼ် Mu Kyi ၵေႃႉႁဵတ်း၊ ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ တၢင်ႇဢၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်မီးတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈ။ မၼ်းလၢတ်ႈလႆႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈလီလီသေ မၼ်းဢမ်ႇၵိၼ်ၸိၵ်းၼိူဝ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၼင်ႇ တီမၢင်ၸိူဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇသိုဝ်ႈယူဝ်းၼၼ်ႉ။ မႂ်တိုတ်းရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် တႃႇၵႂႃႇတႃႈၵုင်ႈၼႆႉ တိူဝ်းၶၼ်ႇထုၵ်ႇ 1,000 ၵျၢပ်ႈ သေ တၢင်ႇတီႈ (14,000 ၵျၢပ်ႈ)။ 
• ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းႁူဝ်ဝၼ်း သၢၼ်ႇၼီႇ (Sunny Day Tour Services) ၽၢႆႇတူၵ်းၵၢတ်ႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ (လုၵ်ႉတီႈၶူဝ်သေ ၵႂႃႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းၽၢႆႇတႂ်ႈ၊ ပေႃးၼၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေလႆႈႁၼ် မၼ်းမီး ၽၢႆႇသၢႆႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႈတၢင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ) - ✉ htwe.sunny@yahoo.com။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၶၢတ်ႈ ၵူၼ်းၸိၼမ်း ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ် ဢၼ်ၵႃႈၶၢတ်ႈမၼ်း သၢင်ႇထုၵ်ႇ။ ၽူႈၸိၼမ်း ၵူဝ်ႇထူၺ်းၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈလႆႈလီလီသေ မၼ်းၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် လွင်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ပႆတိၼ်သေ ဢိင်ၼိူဝ်တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ပွၼ်ယဝ်ႉ။ မၼ်းၸၢင်ႈၸိၼမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇ ၵၢတ်ႇလေႃႉပႃးၵွၼ်ႇ။ တေမီးမွၵ်ႈ 10,000 ၵျၢပ်ႈ။ 
• T.K (တီႈၶၢႆ မႂ်တိုတ်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်) (T.K (Bus Ticket Centre)) ပွၵ်ႉဝိၼ်ႈ (သဵၼ်ႈတၢင်းၽွင်ႇတေႃႇသႅၵ်ႉ တီႈႁိမ်း ႁူင်းႁႅမ်း Bright) (ၸမ်ႁိမ်း ၶူဝ်တႃႈၼမ်လူင်) - ☏ +959428358770, +959428358770 - ✉ thargyiinma85@gmail.com။ မႂ်တိုတ်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်၊ မႂ်တိုတ်း ႁိူဝ်းမိၼ်၊ မႂ်တိုတ်း ႁိူဝ်း၊ လွင်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ပႆတိၼ်၊ ၶၢတ်ႈလႅင် (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2017)

ၵိၼ်

• လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်တင်းၼမ် ၸိူဝ်းမီးဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းၼွင်။ တီႈဝၢၼ်ႈၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉလၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် တႃႇလိူၵ်ႈတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ လၢၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵဵင်ႈသႂ်လီသေ ပဵၼ်ဢၼ်လီတူၺ်းဝႆႉ။ တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်ႈၵေႃႈ ၵႃးၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇသေ ၵိၼ်ဝၢၼ်ႇယူႇ။ ယႃႇပေလိုမ်းၵိၼ် ၽၵ်းပႃ ဢၼ်ႁုင်ၽဵတ်း ဢၼ်ပဵၼ်ႁွႆးမိုဝ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼၼ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ လိူၵ်ႈၼႄဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆတႄႉ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် သူၺ်ႇၵျႅတ်ႉပႂိၼ်ႉ။ 4,000 ၵျၢပ်ႈ။ 
• 1 လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် Aurora 1 သဵၼ်ႈတၢင်းလုမ်းလူင် (ယူင်းၵျီး)၊ ပွၵ်ႉၼၼ်ႇတဝုၼ်ႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ။ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်ၵိၼ် ဢၼ်မၢၼ်ႈပိုတ်ႇဝႆႉ လႆႈတၢင်းၵိၼ် ၽိင်ႈမၢၼ်ႈ၊ ၶႄႇ လႄႈ ၶဝ်ႈသွႆးၵူဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဝၢၼ်ႇၶဝ်ပဵၼ်ဝၢၼ်ႇယႂ်ႇ။ ၶဝ်ႈသွႆးဢၼ်ႁဵတ်းတင်းမိုဝ်း လႄႈ ပႃၶူဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ လီၵိၼ်တူၺ်းယူႇ။ 2,000 ၵျၢပ်ႈ။ 
• 2 Golden Kite သဵၼ်ႈတၢင်းလုမ်းလူင် (ယူင်းၵျီး) လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းမျႃႉဝတီႇ - ☏ +95 81 29327။ ၵေႃႉပဵၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇမၼ်း မီႇယူဝ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်း ပၢတ်ႇသတႃႇ လႄႈ ပီႇၸႃႇ။ 
• Unique Superb Food 3 သဵၼ်ႈတၢင်းမျႃႉဝတီႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ (မီးတီႈႁိမ်း ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း Remember လႄႈ ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းပုတ်ႉထ)။ ၸိုဝ်ႈမၼ်ႈၵေႃႈ ၶႂ်ႈငၢဝ်ႈဝႆႉ သေ လၢၼ်ႉမၼ်းၵေႃႈ လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇ၊ သၢႆငၢႆဢမ်ႇပေႃးလီ။ လွင်ႈတူမ်ႈႁုင်ၶဝ်ၵေႃႈ ထိူင်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်းတၢင်းၵိၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၽၵ်းၼိုင်ႈဝၢၼ်ႇၼႆႉ တေမီးယူႇ မွၵ်ႈ 3,000 ၵျၢပ်ႈ။ 
• ၵိၼ်တူၺ်း ၶဝ်ႈသွႆး ထူဝ်ႇၽူး တီႈ ၵၢတ်ႇ လႄႈ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေလႆႈႁၼ် ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်တိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်း တၢင်းၵိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ (ဢၼ်တိုၵ်ႉတေၵႂႃႇၵိၼ် တီႈ ဢၼ်မီး တင်ႇၼင်ႈပလၢတ်ႉသတိၵ်ႉဢွၼ်ႇ) တီႈၼႂ်းတူင်ႇတီႈၵၢတ်ႇ။ ထႅင်ႈတၢင်ႇတီႈတႄႉ မီးတီႈ တေႃႇၼႃႈၵၢတ်ႇ တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵိၼ်လႆႈ ၶဝ်ႈသွႆး၊ ၼဵင်ႈၵူဝ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၵႃႈၶၼ်မၼ်းတႄႉ တေမီးမွၵ်ႈ US$ 1.25 (1,000-1,500 ၵျၢပ်ႈ)။
• 3 ၵၢတ်ႇၵၢင်ၶမ်ႈ။ ႁႃတူၺ်းပၢႆႉ ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ ၵၢတ်ႇၵၢင်ၶမ်ႈ “Night Market” ဢၼ်မီးတီႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်ၼၼ်ႉသေ ပႆၶဝ်ႈၵႂႃႇ တီႈၼႂ်း တၢင်းဢွၼ်ႇသေ တေလႆႈႁၼ် လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ဢွၼ်ႇယူႇ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မၢတ်ႉၶျ် 2015)
• 4 လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် တၢႆးမုၼ်း (Diamond Restaurant)။ ဢၼ်ၸႅတ်ႈဢၼ်မၢၼ်ႇ၊ တၢင်းၵိၼ် ဢိၼ်းတီးယႃး ဝၢၼ်။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းသၢၵ်ႈလွတ်ႈတႄႉ ပဵၼ်တီႈလိူၵ်ႈလီ၊ သေ ၼမ်ႉၼူမ်းၵွၼ်ႇ ႁဵတ်းဢဝ်တီႈႁိူၼ်း၊ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵေႃႈ မီးတႃႇလိူၵ်ႈတင်းၼမ်။ ၶဝ်ႈမုၼ်းဢၼ်ဝၢၼ်ဢၼ်မၼ်းၵေႃႈ မီးတႃႇလိူၵ်ႈတင်းၼမ်။ ၸဝ်ႈၶွင် မိတ်ႇသတႃႇဢႅမ်ႇတီႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မေႃမိုတ်ႈမေႃၵိုဝ်း၊ လၢတ်ႈလႆႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ လီလီသေ တေလႆႈႁၼ်ပႃး ၸၢၼ်ႈပၢၼ်ၵူႈဝၼ်း ႁင်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈယူႇ။ ၽၵ်းၼိုင်ႈဝၢၼ်ႇ မွၵ်ႈ 2,000-4,000 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မၢတ်ႉၶျ် 2015)
• 5 Diamond Restaurant။ Authentic, delicious Indian food. Good choice for vegetarians, and the paneer is made in-house, with plenty of options for meat-eaters. Also some tasty dessert options. The owner, Mr MD is very friendly, speaks excellent English, and offers an insight into the daily life of the local people. About 2,000-4,000 kyat for a main dish။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မၢတ်ႉၶျ် 2015)
• လၢၼ်ႉတၢင်ႈၵိၼ် လၢဝ်လႅင် (Red Star Restaurant) 4, သဵၼ်ႈတၢင်း ၽွင်ႇတေႃႇပျၢၼ်ႇ၊ ပွၵ်ႉၼၼ်ႇတဝုၼ်ႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ (မီးႁိမ်းၶၢင်ႈ Aquarius Inn၊ တေႃႇၼႃႈ Little Inn) - ☏ +95 081 209753။ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢၼ်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းဢွၼ်ႇ ၵေႃႉႁဵတ်း၊ မီးပၢင်ႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ၊ ၵိၼ်လႆႈ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်၊ ၶဝ်ႈဝၼ်း လႄႈ ၶဝ်ႈၶမ်ႈ။ တီႈၶဝ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လတ်ႉသီႇလၢႆမဵဝ်းယဝ်ႉ၊ ၵိၼ်ဝၢၼ်တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ (1,000 ၵျၢပ်ႈ) လႄႈ မႁိတူဝ်ႇ ၵွၵ်းယႂ်ႇ (1,000 ၵျၢပ်ႈ)။ ၽၵ်းၼိုင်ႈဝၢၼ်ႈ 1,500 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)
• 6 ၵၾႄး သုၶ (Thu Kha Cafe) (မီးတီႈၸဵင်ႇ ဢၼ်တေႃႇၼႃႈ ၵၢတ်ႇလူင်)။ ပဵၼ်ဢွင်ႈ ပိုၼ်ႉတီႈ၊ ပိုတ်ႇၵၢင်ၼႂ်တဵမ်ၸဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၼဵင်ႈဝၢၼ် (300 ၵျၢပ်ႈ)၊ ယူးထႅဝ်ႇ၊ သမူႇသႃႇ (100 ၵျၢပ်ႈ)၊ မီးပႃး ၼမ်ႉမၢၵ်ႇမႆႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႃး 2017)

ဢွၵ်ႉ

• Smiling Moon Restaurant သဵၼ်ႈတၢင်းလုမ်းလူင်။ ဢၼ်ပဵၼ် မိတ်ႉလ်သဵၵ်ႉ လႄႈ လတ်ႉၸီႇ ၶဝ်ၼၼ်ႉ ၶၼ်မၼ်း ထုၵ်ႇ။ တၢင်းၵိၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ မီးထႅင်ႈၸၼ်ႉတၢင်ႇဢၼ်။ ၸဝ်ႈၶွင်မၼ်း ၵေႃႉဢၢၼ်းငိုၼ်း။ 
• 1 Red Mountain Estate (မီး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ယွင်ႁူၺ်ႈ ယၢၼ် 4 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)။ 09:00-18:00။ ၶၢတ်ႈလႅင် သေ ၶီႈၶိုၼ်ႈလွႆဢွၼ်ႇ ၵႂႃႇၸူး တီႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇဝၢႆႇ (20 တႃ)။ ပေႃးဝႃႈ တေၸိမ်းတူၺ်း ဝၢႆႇ 4 မဵဝ်း ဢၼ်မဵဝ်းမၼ်း ပိူင်ႈၵၼ်ၼႆႉၼႆ တေလႆႈပၼ် 5,000 ၵျၢပ်ႈ (ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 2017) (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)

ၼွၼ်း

တီႈၵႃးၶၼ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ

• 1 Aquarius Inn - ☏ +95 81209352, +95 81209615 - ✉ aquarius352@gmail.com။ တင်းၼွင်သေ ဢမ်ႇပေႃးၵႆၵၼ်၊ ပဵၼ်ၶွင် မူင်ႉႁေႃႁိူၼ်း ဢၼ်မေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်းသေ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်ၶဝ်ၵေႃႈ ၶိုၵ်ႉ။ US$5-20။ 
• 2 Gypsy Inn မၢႆ 82၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၽင်ႇၼမ်ႉ (ၵၢၼ်းၼႃးလၢၼ်း)၊ ပွၵ်ႉဝိၼ်း၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ (မီးတီႈၼိူဝ် ႁွင်ႈလူင် ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်းဝၼ်း) - ☏ +95 08129084။ Check-out: 12:00။ ပဵၼ်ဢွင်ႈလိုဝ်ႈသဝ်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢိၵ်ႇတင်း ယူင်ႉသၢင်ႈမႂ်ႇ (ပေႃးၶွင်ႉၶၼ်ယႂ်ႇ ၶဝ်ႈပႃး ထီႇဝီႇ လႄႈ တိူၵ်ႈၵတ်း) လႄႈ ယူင်ႉသၢင်ႈၵဝ်ႇ (ၶွင်ႉၼွၼ်းမၢင်ၶွင်ႉ ဢမ်ႇပႃး ၶွင်ႉၼမ်ႉ၊ ၶွင်ႈၼမ်ႉ လႆႈၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ် တီႈၽၢႆႇၼွၵ်ႈ)။ ၶဝ်ႈပႃး တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ် မေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်း။ တွၼႈတႃႇ တီႈၼွၼ်း US$8။ US$8-20။ 
• 3 ႁူင်းႁႅမ်း Joy သဵၼ်ႈတၢင်း ၶူဝ်တႃႈၼမ်ႉ (မီႈတီႈၼိူဝ် ႁွင်ႈလူင်)။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ် မေႃမိုတ်ႈၵိုတ်း၊ သႅၼ်ႈသႂ်၊ ပေႃးၵၢင်ၼႂ်ၼႆ တေၸၢင်ႈလႆႈႁၼ် ၸိူဝ်းၵၢၼ်သုၵ်ႉ တီႈၼႂ်းႁွင်ႈလူင်။ ဢွင်ႈတီး တူဝ်းရိတ်ႉလႄႇတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးမီးၼမ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တိုၵ်ႉလီယူႇ သေ ၸမ်ၵၼ်တင်း လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ။ US$15-20။ 
• 4 Little Inn သဵၼ်ႈတၢင်း ၽွင်ႇတေႃႇပျၢၼ်ႇ (ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပၢင်လဵၼ်ႈႁႅင်း၊ တေႃႇၼႃႈ Aquarius Inn) - ☏ +95 081 209195။ ဢွင်ႈၼွၼ်း သႅၼ်ႈသႂ်လီ၊ ပႃး ၶွင်ႉၼမ်ႉသုၼ်ႇတူဝ်၊ ၼမ်ႉမႆႈ၊ သူၼ်ႇမွၵ်ႇ၊ တွၼ်ႈတႃႇတၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ် ၶဝ်ႈမုၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၶႆႇၶူဝ်၊ ဝၢႆႇၾၢႆႇ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်ႈၵၢၼ် ဢၼ်မေႃၸွႆႈထႅမ်၊ ပၼ်ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်၊ လုၵ်ႉတီႈၶူဝ်တႃးႁိူဝ်းသေ လႆႈပၼ် 5 တႃ။ double US$18။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)
• 5 May Guesthouse 85၊ သဵၼ်ႈတၢင်းမျႃႉဝတီႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ - ☏ +95 08129417 - ✉ mayguesthouse@gmail.com။ မေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်း၊ ၵဵင်ႈသႂ် လႄႈ လူမ်ၸႂ်လီ၊ ပဵၼ် ႁူင်းႁႅမ်း မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၵေႃႉႁဵတ်း။ မီးသူၼ်မွၵ်ႇဢွၼ်ႇ ဢိၵ်ႇတင်း ၽိူၼ် လႄႈ တီႈၼင်ႈ၊ ယဵၼ်လီသေတႃႉ မီးယုင်းၼမ် (ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 2017)။ ဢမ်ႇမီးၵူႇသွင်ၵေႃႉ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူႇၵေႃႉလဵဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယႂ်ႇဝႆႉယူႇ။ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းၵႄႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈတင်းၼမ်။ ၶွင်ႉၵေႃႉလဵဝ် US$15, သွင်ၵူႇ/ၵူႇသွင်ၵေႃႉ US$25, တီႈၼွၼ်းသၢမ်တီႈ US$35။ 
• 6 Zawgi Inn 122 သဵၼ်ႈတၢင်းၼၼ်ႇတဝုၼ်ႇ၊ ပွၵ်ႉၼၼ်ႇတဝုၼ်ႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ၊ မိူင်းတႆး၊ မျၢၼ်ႇမႃႇ - ☏ +95 81 209 929 - ✉ zawgiinn@gmail.com။ တီႈလိုဝ်ႈသဝ်း ပဵၼ်ဝႆႉ ပင်ႇၵလူဝ်ႇ တီႈၶၢင်ႈဝၢင်း၊ မွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉ။ ပင်ႇၵလူဝ်ႇၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ မီး သၢမ်ၶွင်ႉ (ၶွင်ႉၼမ်ႉ၊ မူၵ်ႇၼမ်ႉသိတ်း၊ ၶွင်ႉၼွၼ်း) ယဝ်ႉၵေႃႈ ပႃး ၸၢၼ်းသေ တီႈၸၢၼ်းၼၼ်ႉ မီးပႃးၽိူၼ်လႄႈ တင်ႇၼင်ႈ။ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ် (ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၵႃႈတီႈၼွၼ်း) ပႃး ၶႆႇၵႆႇ (ၶူဝ်ႈ/ၵႅဝ်းသေၶူဝ်/ၶူၼ်းသေၶူဝ်ႈ)၊ ၶဝ်ႈမုၼ်းၵဵၵ်ႉ (ဢမ်ႇပႃးသင်ႇ/တင်းၵူၺ်ႈ)၊ ၶဝ်ႈမုၼ်းၸီႇၽႆး၊ ၶႆၼမ်ႉၼူမ်း၊ မၢၵ်ႇမႆႉဢွင်ႇ၊ မၢၵ်ႇမႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈ လႄႈ ၼမ်ႉၼဵင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၵေႃႇၾီႇ။ လုၵ်ႉတီႈ ၵၢတ်ႇသေ ပႆၵႂႃႇၼႆ တေႁိုင် 10 တႃ။ ဝၢႆႇၾၢႆၶဝ် ၸႂ်ႉလႆႈလၢႆ၊ လႅင်းမၼ်းၼိမ်လီ၊ ၽႂ်းလီ။ US$20/သွင်ၵေႃႉ (ၸၢင်ႈသဵတ်ႈလႆႈယူႇ)။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မေႇ 2017)
• 7 Remember Inn (မီးၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်း) - ☏ +95 81 209257, +95 9 521 4070, +95 9 42803170816, +95 9961819362။ ၵဵင်ႈသႂ်ဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶွင်ႉတႄႉၵဝ်ႇဝႆႉသေ တီႈၼိူဝ်ၸၼ်ႉၼိူဝ်သုတ်း မီးတီႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉၸႂ်။ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်ၵေႃႈ ၶိုၵ်ႉၶႅမ် သေ ၶဝ်ၸူမ်းသိူဝ်း တႃႇၸွႆႈထႅမ် တႃႇ ၸတ်းၵၢၼ်ပၼ် သၢႆၵၢၼ်မိၼ်၊ ႁိူဝ်း လႄႈ ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ်။ ၸဝ်ႈၶွင်မၼ်း ၶႅမ်ႉတႄႉတႄႉသေ မေႃၸွႆႈထႅမ်။ US$15-50။ 

ပၢၼ်ၵၢင်

• 8 တီႈလိုဝ်ႈသဝ်း မင်ႇၵလႃႇ (ဢိၼ်း) (Min Ga Lar Inn) သဵၼ်ႈတၢင်းၽွင်ႇတေႃႇပျၢၼ်ႇ၊ ပွၵ်ႉမင်ႇၵလႃႇ၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ (မီးႁိမ်းၶၢင်ႈ ၵွင်းမူးလူင်ႈ တီႈၼႂ်းဝဵင်း) - ☏ +95 81 209198, +95 21 6278 (Mobile) - ✉ mingalarinn@gmail.com။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ မေႃမိုတ်ႈၵိုဝ်းပေႇၸႂ်၊ မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈသေ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇတၢင်းလွၼ်ႉၶၢဝ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် တႃႇၶပ်ႉၶိုင် လွင်ႈဢွၵ်ႇလႄႇၼႆၵေႃႈ ၶဝ်မေႃၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ယူႇ။ ဢွင်ႈၼွၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇသေ ၵဵင်ႈသႂ်လီ၊ ၶဝ်ႈပႃး ၼမ်ႉဢုၼ်ႇတႃႇဢၢပ်ႇ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ တေၸၢင်ႈ ၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းႁိူဝ်း ဢၼ်လႆႈပၼ် 17,000 ၵျၢပ်ႈ လႄႈ လွင်ႈၶပ်ႉၶိုင် တႃႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း။ ဢၼ်ၶႂ်ႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်တႄႉ ၶီႇႁိူဝ်းၵၼူးသေၵေႃႈ ပၼ်တူၺ်း ဝၢၼ်ႈပိုၼ်ႉတီႈ လွင်ႈၸၼ်ၸႂ် တီႈၼႂ်းၼွင် လႄႈ ႁွင်ႈလူင်။ ဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းတေလႆႈ ၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်း ဢၼ်ၶီႇႁိူဝ်းလၢဝ်းလႄႇ တီႈၼႂ်းၼွင်သေ ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈလိုဝ်ႈသဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ်ယူႇ။ US$30-45။ 

တီႈၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ

• 9 Spring Lodge Inle 76/78 သဵၼ်ႈတၢင်းၼၢၼ်းတႄး၊ ပွၵ်ႉၼမ်ႉပၢင်၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ - ☏ +95-9-44546-0125 - ✉ mktspringlodge@gmail.com။ Check-in: 14:00 - check-out: 12:00။ ပဵၼ်ႁူင်းႁႅမ်း လၢဝ်သၢမ်လုၵ်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇမိူဝ်ႈ ပီ 2017။ မီးဝႆႉတီႈ ဢွင်ႈတီႈ ယဵၼ်ၸႂ် တီႈၽၢႆႇၼွၵ်ႈၵၢင်ဝဵင်သေ မီးႁိမ်းၶူဝ်တႃႈႁိူဝ်းယွင်ႁူၺ်ႈ တီႈဢၼ်ႁိူဝ်း ဢွၵ်ႇၸူး ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ။ မီးၶွင်ႉ ဢၼ်ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈ၊ ၶွင်ႉတၢင်းသဵင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ ထၢၼ်ႈၼိူဝ်လိၼ်လၢႆလၢႆ၊ မီးတီႈၼွၼ်း ဢၼ်ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇလီၼွၼ်း၊ သုတ်း၊ ၸၢၵ်ႈလူမ်းၵတ်း၊ ထီႇဝီႇ၊ ၽိူၼ်၊ မီးမူၵ်ႇသိတ်းဢၢပ်ႇၼမ်ႉ + ဢၢင်ႇဢၢပ်ႇၼမ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇၼွၵ်ႈ မီးပႃးၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼႂ်း ဢွင်ႈၶၢၼ်းသေ ၸႂ်ႉလႆႈဝၢႆႇၾၢႆႇလၢႆလၢႆ၊ မီးၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ လႄႈ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်။ ၶဝ်ႈပႃးတၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ် ဢၼ်ၵုမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈထူၼ်ႈ 06:30-09:30။ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇဢၼ်ၵႂၢင်ႈ ပဵၼ်တီႈ ဢၼ်ၵိုင်ႇတၢင်ႇ တင်း ၸၢႆႇငိုၼ်း။ လႅင် လႄႈ လႅင်ၶီၼိူဝ်လွႆ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈဢဝ်ၶီႇလႆႈလၢႆလၢႆယူႇ။ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ မေႃမိုတ်းၵိုဝ်းသေ လၢတ်ႈလႆႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈလီလီသေ ၸၢင်ႈၸွႆႈႁႃပၼ် ၵူၼ်းႁေႃႈႁိူဝ်း၊ လႄႈ ၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ တႃႇႁပ်ႉတႃႇသူင်ႇ ၸူးတီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ႁၢႆးဝူဝ်း။ မေႇ-သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ US$70 တွၼ်ႈတႃႇ ၶွင်ႉၼွၼ်းသွင်ၵေႃႉ၊ US$90 တွၼ်ႈတႃႇ ၶွင်ႉၼွၼ်းသၢမ်ၵေႃႉ။ ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ-ဢေႇပရႄႇ US$100 တွၼ်ႈတႃႇ ၶွင်ႉၼွၼ်းသွင်ၵေႃႉ၊ US$135 တွၼ်ႈတႃႇၶွင်ႉၼွၼ်းသၢမ်ၵေႃႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မေႇ 2018)
• 10 Inle Heritage Stilt Houses Inle Heritage ၊ ဝၢၼ်ႈဢိၼ်းပေႃႇၶူၼ်ႇ၊ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (မီးတီႈ ပွတ်းၸၢၼ်းၼွင်၊ တီႈႁိမ်း ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉပၢင် လႄႈ ႁိမ်းဝၢၼ်ႈဢိၼ်းပေႃႇၶူၼ်ႇ "the weaving village") - ☏ +959778212003 - ✉ contact@inleheritage.org။ Check-in: 14:00 - check-out: 12:00။ "ဢွင်ႈၼွၼ်း" ၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁိူၼ်းၼိုင်ႈလင်ယဝ်ႉ၊ ၶိူင်ႈၶူဝ်း ၸိူဝ်းၵိုင်ႇမီးၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉမူတ်း၊ မၼ်းၵူၺ်းမီး 10 ဢွင်ႈၵူၺ်းသေ မၼ်းပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် တႃႇလႆႈၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်း သုၼ်ႇတူဝ်ၶေႃၶေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ "ဢွင်ႈၼွၼ်း" ၼႆႉ ႁၢင်ႈလီသေ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉၶူဝ်းၶွင်ပႃးၸေး၊ ၼင်ႇ ၸၢၵ်ႈလူမ်းၵတ်း၊ ၽတ်ႉလူမ်း၊ တီႈၼွၼ်းၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈ သမ်ႉပေႃးၼွၼ်းၶႂၢင်ၵေႃႈလႆႈ၊ သုတ်း၊ ႁူးသဵပ်ႇၾႆးၾႃႉမီးၵႂႃႇၵူႈတီႈ၊ မူၵ်ႇတူၺ်းၸမ် တႃႇတူၺ်းၼူၵ်ႉ၊ မီးႁၢၼ်ႉၶူဝ်လႆသုၼ်ႇတူဝ်၊ မီးပႃးၼမ်ႉဢုၼ်ႇ ဢၼ်ၸႂ်ႉသူဝ်ႇလႃႇႁင်းၶေႃ.. ၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ။ မီးပႃး လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် “Grandma's Inthar Cooking”။ ၶဝ်ႈပႃးတၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ် ဢၼ်ၵုမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈထူၼ်ႈလူၼ်ႉလူၼ်ႉလိူဝ်လိူဝ် (06:00-09:00) ၸႂ်ႉလႆႈ ဝၢႆႇၾၢႆႇလၢႆလၢႆ (ဢၼ်ၽႅဝ်ႁွတ်ႈထိုင် လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်၊ တီႈဢွင်ႈၼွၼ်း၊ တီႈၼွင်လုၺ်းၼမ်ႉ)။ ၽူႈၸိၼၢမ်းပၼ်လၢႆလၢႆ ဢၼ်တေၵႂႃႇၼႄ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃး ဝၢၼ်ႈမဵဝ်း၊ ႁွင်ႈၼႄတူဝ်သတ်းၼမ်ႉ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၵၢၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းႁုင်တူမ်ႈ၊ သူၼ်ႇၽၵ်းၶဵဝ်၊ လၢၼ်ႉၶူဝ်းၶွင်ၽၢၵ်ႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ႁဵတ်း။ ၼိုင်ႈဝၼ်း ၽဵဝ်ႈဢွင်ႈၶၢၼ်းသွင်ပွၵ်ႈ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ မေႃယုမ်ႉမေႃယၢႆ သေ လၢတ်ႈလႆႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈလီလီ။ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ပွတ်းတွၼ်ႈၶွင်ႁင်း Inle Heritage not-for-profit organization (ဢၼ်ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈပီ ႁပ်ႉလႆႈ မွၵ်ႈ 40 ၵေႃႉ.. သွၼ်ပၼ်လၢႆလၢႆသေဢမ်ႇၵႃး ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ပႃး တီႈယူႇတီႈၵိၼ်ၵွၼ်ႇ။ ပေႃးၶၢဝ်းၵူၼ်းႁၢင်ႇတႄႉ US$150 သေ ပေႃးၶၢဝ်းၵူၼ်းၼမ်တႄႉ US$230။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ မေႇ 2018)
• 11 Shwe Inn Tha Floating Resort ဝၢၼ်ႈတႃးလေး (တီႈၼႂ်းၼွင် ဢၼ်မီးၸမ်ၵၼ်တင်း ၵုၼ်သူၼ်ၽၵ်း) - ☏ +95 95 192952 , +95 94 9351315။ 

ၵပ်းသိုပ်ႇ

• Internet @ iNet သဵၼ်ႈတၢင်းဢလတ်ႉဢွင်ႇၵျွင်း (ပူၼ်ႉၽၢႆႇသၢႆႉမိုဝ်း Smiling Moon restaurant ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း)။ တီႈလဵၼ်ႈလႆႈ ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ ၵႃႈၶၼ်ထုၵ်ႇသေပိူၼ်ႈတီႈၼႂ်းဝဵင်း (ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း 400 ၵျၢပ်ႈ)ၼႆသေတႃႉ တိုၵ်ႉၽႂ်းယူႇ။ 
• Internet @ Pancake Kingdom (ၵႂႃႇၸွမ်ပၢႆႉ တီႈၶူဝ်ႁွင်ႈလူင်)။ ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ (လႆႈပႃးတၢင်းၵိၼ်ၶႅမ်ႉ)။ ပေႃးပဵၼ် ဝၢႆႇၾၢႆႇ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈ 300 ၵျၢပ်ႈ သေပေႃးၸႂ်ႉတင်း ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇတႄႉ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း 500 ၵျၢပ်ႈ။ 

သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ

• ႁၢႆးဝူဝ်း
• ၵၢတ်ႇလေႃႉ - ဢဝ်တီႈမၢႆတွင်း (လွႆးလွႆး) ၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်းယွင်ႁူၺ်ႈသေဢွၵ်ႇ (#131 or #143)။ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢွၵ်ႇ ၶၢဝ်း 08:00 မူင်းသေ ႁိုင်ၸမ်မွၵ်ႈ 4 ၸူဝ်ႈမူင်း။ တေလႆႈႁၼ် တီႈမုင်ႈတူၺ်း ၸၢတ်ႈပၢၼ်ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ။ (တွၼ်ႈတႃႇ တီႈၼင်ႈထၢၼ်ႈသုင် 1,200 ၵျၢပ်ႈ) ဢမ်ႇၼၼ် ၵႂႃႇတင်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်။ ဢၼ်ၶႅမ်ႉလိူဝ်တႄႉ ၶီႇရူတ်ႉၶိူင်ႈၵႂႃႇၸူး သူၺ်ႇၺွင်ႇ (20 တႃ လႆႈပၼ် 2,500 ၵျၢပ်ႈ) သေ ပႂ်ႉတီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တေလႆႈႁၼ် ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်လႅၼ်ႈၸူး ၵၢတ်ႇလေႃႉၵမ်းသိုဝ်ႈ၊ 2,400 ၵျၢပ်ႈ (ဢေႇပရႄႇ 2019)
• မဵၵ်ႉထီႇလႃႇ - ဝဵင်းမီးတီႈ ၽင်ႇၼွင် ဢၼ်ၸၼ်ၸႂ်
• တႃႇၸီႇ - ဢဝ်တီႈမၢႆတွင်း လႆႈၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်းၵႂႃႇထိူင်းထိူင်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်းသူၺ်ႇၺွင်ႇ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈၸူး တႃႈလိူဝ်ႇ။
• ပူးၵမ်ႇ - ပဵၼ်တီႈ ၵျွင်းၽြႃးပုတ်ႉထၵဝ်ႇၵႄႇ၊ ၵွင်းမူးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၸိူဝ်းလူႉႁၢမ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဝၼ်းၸွႆးမၼ်းတႄႉ ၵမ်ႉၼမ် မႃးတီႈ ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 11 လႄႈ 12 ယဝ်ႉ။
  • 09:30 ရူတ်ႉဝႅၼ်ႇဢွၼ်ႇ (11,000 ၵျၢပ်ႈ)
  • 19:30 ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်ၵႂႃႇၽႂ်း (ထၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း)၊ ႁွတ်ႈၽႅဝ် 04:30 (11,000 ၵျၢပ်ႈ)
  • 20:30 ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် VIP ၊ ႁွတ်ႈၽႅဝ် 05:30 (17,000 ၵျၢပ်ႈ)