လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇ ၶူဝ်းဝိတ်ႉ-19: လွင်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး လႄႈ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ႈ တီႈ မိူင်းပရူႇၼၢႆးၼႆႉ လႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈဝႆႉႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်း။ တွၼ်ႈတႃႇ ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉမၼ်းတႄႉ တူၺ်းတီႈ ၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်း ပရူႇၼၢႆး
	(လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ လိုၼ်းသုတ်း 26 ၼူဝ်ႇ 2021)

မိူင်းသူႇလ်တၼ်ႇ ပရူႇၼၢႆး (ၸိုဝ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈ - ၼႄႇၵႃႇရႃႇ ပရူႇၼၢႆး တႃႇရူႇသလမ်ႇ၊ တႃႇရူႇသလမ်ႇ ၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ "ႁေႃႁိူၼ်း လွင်ႈငမ်းယဵမ်") ၼႆႉ လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇသေတႃႉ - ၶွပ်ႈၸႂ်ထိုင်ၸူး ဢၢႆၵႂၼ်းထၢတ်ႈ သၽႃႇဝ လႄႈ ၶွင်တိုၼ်း ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ် - ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မၢၵ်ႈမီးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ဢၼ်မီးတီႈ ၵုၼ် ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မီး ၵျွင်းပလီႇ ဢၼ်တဵတ်ႇယဵၼ်လီ၊ မီးပႃႇထိူၼ်ႇၵွင်းလွႆး ဢၼ်ၵတ်းယဵၼ်လီ လႄႈ မီးၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်မေႃမိုတ်ႈမေႃႈၵိုဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းလူင်

• 1 ပၼ်တႃ သႄရီ ပၵႃးဝုၼ်ႇ – ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ၊ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ႁွင်ႉဝႃႈ "ပၼ်တႃ" ဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်ယေႃႈမၼ်းတႄႉ "BSB"
• 2 ပၼ်ၵႃ – ပဵၼ်ႁူးၶဝ်ႈၸူးဝဵင်း ထႅမ်ပႃရွၼ်ႇ တီႈဢၼ်လွင်ႈသၽႃႇဝ ပႆႇလုပႆႇလႅဝ်သင်ၼၼ်ႉ
• 3 ၶႂႃးလႃႇ ပႄႇလဵတ်ႉ – ဝဵင်းယႂ်ႇသုတ်း ထူၼ်ႈသွင် လႄႈ ဝဵင်းလႅၼ်လိၼ် တီႈၼိူဝ်တၢင်းၵႂႃႇ သႃႇရႃႇဝၵ်ႉ၊ မလေးသျႃး
• 4 မေႃးရႃႇ — ဝဵင်းတႃႈၼမ်ႉဢွၼ်ႇ
• 5 သီးရီးယႃး – ဢွင်ႈတီႈၵၢင်ၵႅၼ် ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ မီးႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း လႄႈ Billionth Barrel Monument
• 6 တူးတူင်ႇ – ဝဵင်းဢွၼ်ႇဝဵင်းၼိုင်ႈ၊ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်ၽင်ႇ မႄႈၼမ်ႉတူးတူင်ႇ

ပၢႆတၢင်း တၢင်ႇၸိူဝ်း

• 1 သူၼ်မွၵ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢူးလူး ထႅမ်ပႃရွၼ်ႇ – ပဵၼ်ႇသူၼ်ႇမွၵ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်တႄႇတင်ႈမႃးတီႈ ပရူႇၼၢႆး၊ မီးပႃး ပႃႇထိူၼ်ႇ ဢၼ်ဢမ်ႇပႆလူႉပႆႇလႅဝ် လႄႈ ႁူႉဝႆႉၼင်ႇ "ၶူဝ်းၵႅဝ်ႈသီၶဵဝ် ၶွင် ပရူႇၼၢႆး" ၼႆယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်

ပရူႇၼၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းသႅၼ်းဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းသူႇတၢၼ်ႇၼဵတ်ႉ ဢၼ်မီးၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်ၼမ်ၵိုၼ်းသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ပီ 2016 ၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမီး 450,000 ၵေႃႉ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈ ဢွင်ႈတီႈၶိုၵ်ႉလီ တီႈၼႂ်းပၢင်ႇလၢႆႇၸၢၼ်းၶႄႇသေ မီးဝႆႉတီႈႁိမ်းသၢႆတၢင်းပၢင်ႇလၢႆႇလမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်သိုပ်ႇဝႆႉ ဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ သမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇပၸိၽိၵ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိုၼ်ႉၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈ သူႇတၢၼ်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၵမ်ႈၽွင်ႈ မၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်သေ လၵ်းထၢၼ် ဢၼ်လႆႈႁၼ်ၸႅင်ႈသေပိူၼ်ႈတႄႉ တူၺ်းဢဝ် ႁေႃၶမ်း လႄႈ ၵျွင်းပလီႇ ၼၼ်ႉလႃႈ။ ၵူၼ်းမိူင်းပရူႇၼၢႆး ဢိၵ်ႇပႃး ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉ (Kampong Ayer) ၼၼ်ႉ ၶဝ်တိုၵ်ႉယူႇသဝ်း ယူဝ်းယူဝ်းသေၵေႃႈ တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ် ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ လူမ်ၸႂ်လူမ်ၶေႃးယူႇ။

လွင်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ "သူႇတၼ်ႇၼဵတ်ႉ ဢၼ်မၢၵ်ႈမီးၼမ်ႉမၼ်း" ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းတႃ တေၵႂႃႇႁၼ်မႅၼ်ႈၺႃး တူႇပၢႆး လႄႈ မိူင်းၶႃႇတႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေတႃႉ ၽူႈၸိူဝ်းဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူးတႄႉ တေလႅပ်ႈၸႂ်ႉလုယူႇ။ တီႈပရူႇၼၢႆးၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီး တီႈၸၼ်ၸႂ် ဢၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းဝႆႉၼၼ်ႉသေတႃႉ မၼ်းမီး တီႈလမ်ၼမ်ႉၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ လႄႈ မီးတွၼ်ႈတႃႇ ပႆတိၼ်ဢွၵ်ႇတၢင်းၼႂ်းထိူၼ်ႇ၊ တီႈမၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇမီးဝႆႉ သူၼ်ႇမွၵ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၼင်ႇ မိူင်းယူႇႁိမ်းၵိၼ်ၸမ် ၼင်ႇ သပ်ႉပႃႉ လႄႈ သႃရႃဝၵ်ႉ ၶွင် မလေးသျႃးၼၼ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ် ဢၼ်ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ ပရူႇၼၢႆႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ၸိူဝ်းတႃႇဢဝ် "တီႈမၢႆတွင်း ႁွတ်ႈၽႅဝ်ၸူး မိူင်း" ဢမ်ႇၼၼ် "ၸိူဝ်းတႃႇႁွမ် ၸုမ်ႈၶၢမ်ႈမိူင်း" ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သင်ဝႃႈ တီႈပရူႇၼၢႆး မီးလွင်ႈၸၼ်ၸႂ်ၼႆတႄႉ တေပဵၼ် လွင်ႈၵူၼ်းဢမ်ႇသတ်ႉတဵမ်၊ တေပဵၼ် လွင်ႈယူႇလူမ်ၸႂ် သုတ်ႇလႆႈ လူမ်းၵတ်းလူမ်းယဵၼ် လႄႈ တေလႆႈႁၼ် တူင်ႇဝိူင်း ဢၼ်တိုၵ်ႉမိူၼ် ပၵ်းၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ လႄႈ တေလႆႈႁၼ် တူင်ႇဝိူင်း ၸိူဝ်းဝႆႉလွင်ႈၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇ၊ တေပဵၼ်လွင်ႈထဵင် တႃႇႁပ်ႉယိုၼ် လွင်ႈၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ တေဢမ်ႇႁပ်ႉယိုၼ် ဢၼ်ဝႃႈ ၵမ်ႇၽႃႇလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈလူင် ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆၼၼ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

ၸွၼ်ႇ

ႁဵတ်း

သိုဝ်ႉ

ၵပ်းသိုပ်ႇ