တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ၵွင်းမူးသၢမ်သူႇ (ထႆး: ด่านเจดีย์สามองค์ Darn Chedi Sam Ong) ၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ လႅၼ်လိၼ် ထႆး-မျၢၼ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ပွတ်းၽၢႆႇထႆးၵေႃႈ တေၸၢင်ႈၵႂႃႇ။ မီးဝႆႉမီးဝႆႉ တီႈၼႂ်းၵႄႈ သင်ၶလပူးရီး တီႈ မိူင်းထႆး လႄႈ ၽယႃးတူင်းသူႇ တီႈ မျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်

တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ၵွင်းမူးသၢမ်သူႇ (ဢၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈ ၽယႃးတူင်းသူႇ) ၼႆႉ မီးမႃးမွၵ်ႇႈ ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ တီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလိၼ် ၼႂ်းၵႄႈ ဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ဢေးသျႃး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈလမ်ႇလွင်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ ၵျႃႇပၢၼ်ႇၶဝ် လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းမႃး မိူဝ်ႈၽွင်းပဵၼ် သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ၸႂ်ႉႁႅင်းၵၢၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ၼႂ်းသိုၵ်းသေၵေႃႈ သၢင်ႈတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ႁၢႆႉ ဢၼ်ပဵၼ် တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းမရၼ တွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႉဢဝ် တီႈ ၵုင်းထဵပ်ႈသေ တေႃႉသူင်ႇၶူဝ်း ၸူး မိူင်းမၢၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းထႆး: ဝဵင်းလူင် ဢၼ်ၸမ်သေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်ၸၼပူးရီး ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၵၢၼ်ၸၼပူးရီး သေ မီးၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး သင်ၶလပူးရီး (4-5 ၸူဝ်ႈမူင်း) - လုၵ်ႉတီႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈသိုပ်ႇ ၶီႇရူတ်ႉပိၵ်ႉၵပ်ႉ ၵႂႃႇ (30-40 မိတ်ႉၼိတ်ႉ၊ ဢွၵ်ႇ ၵူႈၸူဝ်ႈမူင်း)။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မီးပႃး တၢင်းလိူၵ်ႈ တႃႇၶီႇ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၵၢၼ်ၸၼပူးရီး ၵႂႃႇၸူး တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ၵွင်းမူးသၢမ်သူႇ ၼၼ်ႉၵမ်းသိုဝ်ႉ။

လိုၵ်ႉတီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ: ဝဵင်းဢၼ်ၸမ်သေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ် ၽယႃးတူင်းသူႇ ယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈၸႂ်ႉလုၵ်ႉၽၢႆႇထႆးသေ ၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်လႆႈ။ သၢႆငၢႆ လွင်ႈလတ်းၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ၵွင်းမူးသၢမ်သူႇၼႆႉ မၼ်းႁၢမ်ႉယုင်ႈယၢင်ႈဝႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၶိုၼ်းပိုတ်ႇပၼ် မိူဝ်ႈ 2010 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ ပီ 2012 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇၼၼ်ႉတႄႉ ပိုတ်ႇပၼ်တႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းထႆးသေတႃႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းတႄႉ ဢၼ်ႇပိုတ်ႇပၼ်။

ၸွၼ်ႇ

လုၵ်ႉတီႈ တီႈဢၼ်သွင်ထႅဝ် ၵိုတ်းတီႈသုတ်းသေ ၸၢင်ႈပႆတိၼ် (ပႆၵႂႃႇၸူး တီႈ ၵွင်းမူးသၢမ်သူႇသေၵေႃႈ ငွၵ်းၽၢႆႇၶႂႃ) ဢမ်ႇၼၼ် ၶီႇ ထႅၵ်ႇၸီႇရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၵႂႃႇၸူး တီႈ လႅၼ်လိၼ် (ပေႃးဢမ်ႇပႃး ရူတ်ႉၶိူင်ႈသေၼႆတႄႉ တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵႂႃႇလႄႇၼၼ်ႉ မၼ်းမီးလွင်ႈမၵ်းၶၢၼ်းဝႆႉၼႃႇ)။

တီႈ လႅၼ်လိၼ်ထႆးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလူဝ်ႇလႆႈမီး ႁၢင်ႈထုတ်ႇၽိုၼ်မိူၼ် ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ ၶႅပ်းႁၢင်ႈ ၽၢတ်ႉၽူတ်ႉ သွင်ၶႅပ်း၊ ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တေထုၵ်ႇဢဝ်ဝႆႉတီႈ ဢွင်ႈၵူတ်ႇထတ်းသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇလႆႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း ဝၼ်းၼၼ်ႉ။ တီႈ ၵူတ်ႇထတ်း ပွတ်းၽၢႆႇမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇလႆႈပၼ် US$10 ဢမ်ႇၼၼ် 500 ဝၢတ်ႇ။ ဢၼ်လီသေပိူၼ်ႈတႄႉ မိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပႆႇဢွၵ်ႇတီႈ ၵၢၼ်ၸၼပူးရီးၼၼ်ႉ ဢဝ်ငိုၼ်းဝၢတ်ႇ လႅၵ်ႈၵႂႃႇ ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇယူႇဢႅတ်ႉသ် ၽွင်ႈလႄႈ။ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးယေးၵိုၼ်း၊ ဢၼ်ၸမ်သေပိူၼ်ႈတႄႉ (Siam Commercial Bank) ပဵၼ် တႃႇပွၵ်ႈၶိုၼ်း တီႈ သင်ၶလပူးရီးယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇလႆႈ ပႃႇမိတ်ႉ တႃႇၶဝ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူၺ်းလူဝ်ႇ US$ ၵူၺ်း။ ပေႃးၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ မျၢၼ်ႇမႃႇတႄႉ ငိုၼ်းဝၢတ်ႇထႆးၵေႃႈ ႁပ်ႉၸႂ်ႉပၼ် တႃႇ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈယူႇ။

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇလႆႈ လွင်ႈတွၵ်ႇၸုမ်ႈပၼ်သေဢၼ်ဢၼ် ၵႃႈတီႈ ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (ၸုမ်ႈ ဢွၵ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်ႈ မိူင်းထႆး၊ ၸုမ်ႈ ၶဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဢွၵ်ႇ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ)၊ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈတွၼ်ႈတႃႇ "လႅၼ်ႈ ဝီႇသႃႇ"။

ပေႃးၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃးတီႈ လႅၼ်လိၼ်တႄႉ ၽၢတ်ႉၽူတ်ႉ ဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉ ၶဝ်တေၶိုၼ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၶိုၼ်းပွၵ်ႈၸွမ်းၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မႃးၼၼ်ႉယူႇ။

တူၺ်း

တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ် ပွတ်းၽၢႆႇထႆးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးဢွၼ်ႇ သၢမ်သူႇ၊ ၵျွင်းၽြႃးသွင်ဢၼ်၊ မီးၵၢတ်ႇ ဢၼ်ၶၢႆ ၶူဝ်းၶွင်မၢၼ်ႈ (ၶူဝ်းမႆႉ၊ ၵႅဝ်ႈသႅင်၊ ၽႃႈၽႅၼ်ႇ)၊ လႄႈ မီး ၵိၵ်ႉလႅၼ်လိၼ် တႃႇၶဝ်ႈၸူး မျၢၼ်ႇမႃႇ။

တီႈၽၢႆႇ မျၢၼ်ႇမႃႇၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇယဵမ်ႈတူၺ်း ၵျွင်းၽြႃး ဢိၵ်ႇတင်း ၵၢတ်ႇ။ ဢမ်ႇပေႃးမီးသင်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တီႈၼိူဝ်လွႆ ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၵျွင်းၽြႃးတီႈၼိုင်ႈ၊ ပဵၼ်တီႈမုင်ႈသႃႇ ဢၼ်မုင်ႈတူၺ်း ၽၢႆႇပုၼ်ႉလႅၼ်လိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သိုဝ်ႉ

ၶူဝ်းႁိူၼ်း ဢၼ်ဢဝ်မႆႉသေႁဵတ်းဝႆႉ၊ ၶူဝ်းၶွင်သႅင်ၶဝေ် လႄႈ ၽႅၼ်ႇမၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လိုဝ်းလင် တႃႇသိုဝ်ႉယဝ်ႉ။

ၵိၼ်

တီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ သင်ၶလပူးရီး မႃးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၶူဝ်ၶွၼ်ႇၵရိတ်ႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ တီႈတၢင်းတႂ်ႈ ၽၢႆႇၶႂႃၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ဢွၼ်ႇ တီႈ ႁိမ်းမႄႈၼမ်ႉၼၼ်ႉ။ တီႈႁိမ်းၽင်ႇတၢင်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်တႄႉသေ တွၼ်ႈတႃႇ တၢင်းၵိၼ်ၼိုင်ႈဝၢၼ်ႇၼႆႉ တေလႆႈပၼ်ယူႇ မွၵ်ႈ 50 ဝၢတ်ႇ။

ယူႇသဝ်း ႁႂ်ႈလွတ်ႈၽေး

ႁိမ်းႁွမ်ႈဢွင်ႈတီႈၼႆႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ၵႆႉမီး လွင်ႈပိုတ်ႇယိုဝ်းၵၼ် ၼႂ်းၵႄႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ယၢင်း တင်း မွၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးမီးလွင်ႈၸိူင်ႉၼၼ်မႃးတႄႉ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ တီႈၶၢမ်ႈလႅၼ်လိၼ်ၵေႃႈ ဢိုတ်းႁပ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ လွင်ႈလတ်းၽႃႇၽေး တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၶဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးၼင်ႇၵဝ်ႇ။

သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ

တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ တၢင်းၵႂႃႇ မီးသွင်ၽၢႆႇၵူၺ်း - တေပွၵ်ႈၶိုၼ်း ၵၢၼ်ၸၼပူးရီး ႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် တေလတ်းၶၢမ်ႈ လႅၼ်လိၼ်သေ ၵႂႃႇၸူး ၽယႃးတူင်းသူႇ တီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ႁိုဝ် ၼႆယဝ်ႉ။