ၽၢင်ႉ - လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်းၼမ် လႆႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ယႃႇႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး မိူင်းၶၢင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တိုၵ်ႉမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ ၸွမ်း ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်။ ပေႃးဝႃႈ ၵႂႃႇၵႆၵႂႃႇလိုၵ်ႉၼႃႇၼႆ တေၸၢင်ႈမီး လွင်ႈလွၵ်ႇငိူတ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်း။ တွၼ်ႈတႃႇ လွၼ်ႉၶၢဝ်ႇတီႈၵႂၢင်ႈမၼ်း တူၺ်းတီႈ ၶေႃႈပၼ်ၽၢင် တီႈၼႃႈလိၵ်ႈ မျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
	(ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉလွၼ်ႉၶၢဝ်ႇဝႆႉ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း - မေႇ 2021)

ဢိၼ်းတေႃႇၵျီး (လူင်းတူင်ႈ) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈမိူင်းၶၢင် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်းၵႄႈ ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၼႂ်းမိူင်း။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၶႅမ်ႉလီမႃးၼႆတႄႉ ၼွင်မႄႈမၢႆႈၼႆႉၵေႃႈ တေပဵၼ် ၼွင်ႈႁၢႆးယႃႈ ထူၼ်ႈသွင်မႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼၼ်ႉ မီး ၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ 500 ၵေႃႉၵူၺ်း။ မၼ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ပဵၼ်တီႈတူၺ်းၼူၵ်ႉ ၶၢဝ်းၵတ်း လႄႈ ၽြႃးၵၢင်ၼမ်ႉ သူၺ်ႇမျိၼ်ႉၸူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈၼင်ႇ တႆးလႅင်တႄႉဝႃႈ "လူင်းမႃးတီႈၼိူဝ်လွႆ" သေ "သွၵ်ႈႁႃတၢင်းၵိၼ်" ၼႆယဝ်ႉ။

ၵွင်းမူးတီႈၼႂ်း ၼွင်မႄႈမၢႆႈ

ၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်းတီႈၼႆႈၼႆႉ တိုၵ်ႉႁႃတႄႇၵိူတ်ႇမႃးၵူၺ်းသေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတီႈၼႆႈၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်တမ်ႇငႃႈ လႄႈ ၵၢၼ်ႁႆႈၵၢၼ်ၼႃး ၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ထွင်ႈတဵဝ်းၵေႃႈ ပႆႇပေႃးၶိုၵ်ႉတွၼ်းလီ။

တေႃႇထိုင် ပီ 2019 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ ၼၼ်ႉတႄႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၼႆႉ လႆႈလိုဝ်ႈသဝ်းတီႈ ဝၢၼ်ႈလူင်းတူင်ႈၵူၺ်း၊ ပေႃး ၵၢင်ၶမ်ႈ 6 မူင်းၼႆ ႁႄႉႁၢမ်ႈတႃႇဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ မီးႁူမ်းလႅမ်းသွင်ဢၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ၸၢင်ႈလိုဝ်ႈသဝ်းသေ တင်းသွင်ဢၼ်ၼႆႉ မီးတီႈ လူင်းတူင်ႈယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ သၢႆငၢႆ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈသေ ပေႃးပဵၼ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆ ထုၵ်ႇႁႄႉႁၢမ်ႈ တႃႇၵႂႃႇ ၽၢႆႇႁွင်ႇ တူၼ်ႈႁုင်း (ၺွင်ႇပိၼ်ႇ)၊ တီႈလွႆ ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်းၼွင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၶီႇလူတ်ႉလဵၼ်း တီႈ တႃႈလူတ်ႉလဵၼ်း "ႁူဝ်ပၢင်ႇ" ဢၼ်ပဵၼ်သၢႆလူတ်ႉလဵၼ်း ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ/ၵၢတ်ႇသႃသေ ၵႂႃႇလႆႈယူႇ။ လုၵ်ႉတီႈ တႃႈလူတ်ႉလဵၼ်းၼၼ်ႉသေ ၸၢင်ႈၶီႇ ထႅၵ်ႇၸီႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၶီႇလူတ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်တင်းပိူၼ်ႈၵႂႃႇလႆႈယူႇ။ ပေႃးပဵၼ်လူတ်ႉဢွၼ်ႇတႄႉ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈမွၵ်ႈ 5000 ၵျၢပ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းယၢမ်းလူတ်ႉလဵၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးတီႈၼိူဝ် ဢွၼ်ႇလၢႆး၊ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ထၢမ်ဢဝ်တီႈ တႃႈလူတ်ႉလဵၼ်းလႄႈ။ လူတ်ႉလဵၼ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၶီႇၼမ်လႄႈ ပေႃးဝႃႈတေၶီႇလူတ်ႉလဵၼ်းၵၢင်ၶမ်ၼႆတႄႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၼွၼ်းလီလီ။