မႁႃ သႃရၶၢမ်း (มหาสารคาม) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းလူင် လႄႈ ၸႄႈမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈ ဢီႇသၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်

မိူင်းမႁႃ သႃရၶၢမ်း

မႁႃ သႃရၶၢမ်း ၼႆႉ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ "ဝဵင်းလူင် ပၢႆးပႆႇၺႃႇၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ" ၼႆသေ ၸွမ်းၼင်ႇၸိုဝ်ႈမၼ်း တီႈမၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ဢွင်ႈတီႈ တႃႇလဵပ်ႈႁႅၼ်း ပၢႆးပႆႇၺႃႇၸၼ်ႉသုင် ပဵၼ် ၸဵတ်းဢွင်ႈ၊ ၼႂ်းၵႃႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၸၼ်ႉၸွမ် မႁႃ သႃရၶၢမ်း၊ ၶေႃးလဵၵ်ႉ ၵၢၼ်ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉ မႁႃ သႃရၶၢမ်း လႄႈ ၶေႃႉလဵၵ်ႉ ပၢႆးထႅၵ်ႉ မႁႃ သႃရၶၢမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ႁွင်ႉမၼ်းဝႃး ပဵၼ် "တၵ်ႉၵသီႇလ ၶွင် ဢီႇသၢၼ်" ("တၵ်ႉၵသီႇလ" ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈႁဵၼ်းပႆႇၺႃႇ ဢိၼ်းတီးယႃး ၼႂ်းမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးၶၢဝ်း မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ)။ မႁႃ သႃရၶၢမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၵႅၼ်ၵၢင် ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ၶွင် ဢီႇသၢၼ်ယဝ်ႉ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႉဝႃႈ တီႈၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ သွၵ်ႈႁႃႁၼ် ၶူဝ်းၶွင်ႇၵဝ်ႇမွၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ တင်းၼမ်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ထၢတ်ႈတေႃႇ ၸဝ်ႈပုတ်ႉထ ဢၼ်ႁၼ်တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၼတုၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၵ်းထၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၼႄၵႂႃႇဝႃး ဢွင်ႈတီႈၼႆႉ ယၢမ်ႈပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ မိူင်းႁေႃၶမ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်မီးမႃး မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 1,500 ပီၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ႁႂ်ႈၽုင်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ပေႃးတေႁိူဝ်ႈႁိူင်းလႄႈသင်၊ တွၼ်ႈတႃႇ ၸတ်းႁဵတ်းလႆႈ ပၢင်ပွႆးၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈလႄႈသင် လႆႈၵေႃႇတင်ႈၵွင်းမူးမႃးယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဝဵင်းၶေႃးလဵၵ်ႉ၊ ဝဵင်းၸၼ်ႉၸွမ် လႄႈ ၵႃႈၶၼ် တွၼ်ႈတႃႇယူႇ တႃႇၵိၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇပေႃး ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႂ်းဝဵင်း ဢၼ်ၼမ်သေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် မေႃသွၼ်လႄႈ လႄႈ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် တီႈ ႁူင်းႁဵၼ်း ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်းဝဵင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ လၢတ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ၼမ်ဢၼ်ဢႄႇၼႆႉ မၼ်းမႃးၸွမ်း မေႃသွၼ်လႄႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ႈလႄႈ ပေႃးၸွမ်းၶိင်ႇၸွမ်းၶၢဝ်းမၼ်းသေ ပေႃးဝႃႈ ၶၢဝ်းမႆႈ ၶၢဝ်းႁဵၼ်းဢိုတ်းၵေႃႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၵေႃႈ ယွမ်းၵႂႃႇၸွမ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸၼ်ႉၸွမ် မႁႃ သႃရၶၢမ်း ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်း ၶႂ်ႈၸမ် 50,000 ၵေႃႉသေ မၼ်းတင်းၶႂ်ႈပူၼ်ႉလိူဝ် ႁူဝ်ၼပ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ၶွၼ်ၵႅၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ဝဵင်းၶွၼ်ၵႅၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ဝဵင်းတီႈယႂ်ႇလိူဝ် ဢၼ်မီးၸမ်ၵၼ်တင်း မႁႃ သႃရၶၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈၵၢင်ၵႅၼ် ၶွင် မႁႃ သႃရၶၢမ်း ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ တွၼ်ႈတႃႇ ၵႂႃႇတဝ်တူၺ်း မိူင်းႁိမ်းႁွမ် ၸိူဝ်းပဵၼ် မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး လႄႈ မိူင်းဝႅတ်ႉၼမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ပေႃးၵႂႃႇၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼႆႉ မီး ၶူဝ်ဢူၺ်းလီ သွင်၊ ဢၼ်ၶၢမ်ႈ ၼမ်ႉမႄႈၶွင် ၵႃႈတီႈ မုၵ်းတႃႁၢၼ်၊ တီႈဢၼ်တေၸၢင်ႈ လတ်းၶၢမ်ႈလႆႈ တီႈတွၼ်ႈၵႅပ်ႈ ၶွင်လၢဝ်းသေ ၵႂႃႇတီႈ ႁိဝ်း၊ ဝႅတ်ႉၼမ်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇၸူး ၽၢႆႇၸၢၼ်း သီသၵဵတ်ႇ တီႈဢၼ်ၸၢမ်ႈ ၶၢမ်ႈၵႂႃႇၸူး မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး ဢၼ်ၸမ်ၵၼ်တင်း သဵမ်မရၢတ်ႉ လႄႈ သူၼ်ဢွင်ႈၵဝ်ႇမွၼ်း ဢင်းၶေႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၵႂႃႇၽၢႆႇႁွင်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်းသီႇၸူဝ်ႈမူင်း၊ တီႈ ၼွင်ၶၢႆး ၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈလတ်းၶၢမ်း ၶူဝ်ငဝ်ႈတိုၼ်း ၶူဝ်ဢူၺ်းလီ ၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ႈၸူး မိူင်းလၢဝ်း၊ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႉၼႆႉ တင်းဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ဝဵင်းၸၼ် ၼႆႉ ယၢၼ်ၵၼ် 22 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇၵူၺ်းယဝ်ႉ။

မႁႃ သႃရၶၢမ်းၼႆႉ ပေႃးတူၺ်းၼႃႈလိၼ်ၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ် ၵၢင်ၵႅၼ် ၶွင် ဢီႇသၢၼ်၊ ပဵၼ်ၼင်ႇဢွင်ႈတီႈပၵ်းသဝ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၸွၼ်ႇတူၺ်း တီႈ ဢီႇသၢၼ် တင်းသဵင်ႈတင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈလီတူၺ်းလီယႅမ်ႉတင်းသဵင်ႈ တီႈဢီႇသၢၼ်ၼႆႉ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ မႁႃ သႃရၶၢမ်းသေ ၶီႇလူတ်ႉပၢသ်ႉ ၵႂႃႇၼႆ မၼ်းလိူဝ် သၢမ်ၸူဝ်ႈမူင်း ဢမ်ႇၼၼ် သီႇၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉၵေႃႈ ၽႅဝ်ႁွတ်ႈလႆႈ ၵူႈပၢႆတၢင်းယဝ်ႉ။ ၼႆႉ မၼ်းၶဝ်ႈပႃး တူင်ႇဝူင်းၼမ်ႉမႄႈၶွင် ဢၼ်မီး ၽၢႆႇႁွင်ႇ လႄႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇ (ၼွင်ၶၢႆး၊ ၼၶွၼ်းပထူမ်, ၸၵႂႃႇ..) လႄႈ ၵျွင်းၽြႃးဢီႇသၢၼ် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်လိုဝ်းလင် ဢၼ်မီးတီႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်း လႄႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ (ၽၼူမ်ရုင်း၊ ၶဝ်ၽရဝိႁၢၼ် ၸၵႂႃႇ..)။ ၼၶွၼ်းရႃၸသီမႃး (ၶူဝ်ရတ်ႉ)၊ ပေႃးၵႂႃႇ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ၶၢဝ်းတၢင်း သၢမ်ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉ ပဵၼ် တၢင်းၶဝ်ႈၸူး သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဝ်ယႂ်ႇ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၼႄမွၵ်ႇမၢၵ်ႇ တူဝ်သတ်း ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ် ၸၢင်ႉ လႄႈ သိူဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇမႃး လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်း။