ဝဵင်းပၢင်ႇဢူး (မေႇမဵဝ်ႉ) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းတႃးလိူဝ်ႇ ၶွင် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပွတ်းၵၢင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်ဝႆႉ

ႁၢင်ႈလေႃႉမႃႉ လႄႈ ႁၢင်ႈႁိူၼ်းၵဝ်ႇ ႁွႆးမိုဝ်းမိူဝ်ႈပၢၼ် ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ ဢၼ်လႆႈႁၼ်တီႈ ပၢင်ႇဢူး

ပၢင်ႇဢူး ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ဝဵင်းလိုဝ်ႈသဝ်းၶၢဝ်းမႆႈ ၶွင် ပရိတ်ႉတိတ်ႉဢိၼ်းတီးယႃး တီႈၼႂ်း မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉသိုပ်ႇထိင်းသိမ်းပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇ ဢွင်ႈတီႈလိုဝ်ႈၼိူဝ်လွႆ ဢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်း Darjeeling လႄႈ Simla တီႈဢိၼ်းတီးယႃး ဢၼ်လႆႈမီးမိူဝ်ႈ မိူဝ်ႈ ပီ 1960 လႄႈ 1970 ၼၼ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်ၼႆ ၽွင်းၶၢဝ်းယၢမ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈပဵၼ်မႃး ဝဵင်းၶၢဝ်းမႆႈ လႄႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းဢိၼ်းတီးယႃးမႃးသေ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ၵူၼ်းလိူတ်ႈလေႃး ဢိင်းၵလဵတ်ႈ-မၢၼ်ႈ လႄႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ-ဢိၼ်းတီးယႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉယူႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးၵႆၵၼ်တင်း သၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇလႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၶႄႇတင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးယူႇသဝ်းတီႈ ဝဵင်းၼိူဝ်လွႆ ဢၼ်လီသိူဝ်းၸႂ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပႃး လွၵ်းၵၢတ်ႇၵႅၼ်ၵၢင် ၶူဝ်းၵုၼ်ႇသိၼ် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းတႆး လႄႈ မိူင်းၶၢင်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ်ႁိူၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ႁူင်းႁဵၼ်းသွၼ်ၵၢၼ်သိုၵ်း တပ်ႉမၢၼ်ႈ၊ ဢၼ်ပၵ်းတပ်းၸုမ်းလမ်ႇလွင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းသုင်ၼႃႈပၢင်ႇလၢႆႇ မီး 1070 မီႇတႃႇ၊ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် မွၵ်ႇ၊ သတေႃႇပႄႇရီႇ လႄႈ မဵတ်ႉၵေႃႇၾီႇၸိူဝ်းၼႆႉ လိူင်ႇတႄႉတႄႉ။

ပိုၼ်း

ဝၢႆးသေ ပဵၼ်သိုၵ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈ-မၢၼ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်ယဝ်ႉသေ သိမ်းဢဝ် တႃႈလိူဝ်ႇယဝ်ႉၼႆ ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် "သွၵ်ႈႁႃႁၼ်" ပၢင်ႇဢူးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈတႄႉ "ပၢင်ႇဢူး ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးလင်ႁိူၼ်း ႁႃႈလင် တေႃႇ သၢဝ်းလင်၊ မီးဢွင်ႈတီႈၵၢတ်ႇ လႄႈ မီး ၵႂၢင်းတေႃႇလွင်းသေ ၸၼ်ဢဝ်ႁူဝ်ၸႂ်ႁဝ်း။" (Herbert White, A Civil Servant in Burma)။ ဝၢႆးသေ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်မေႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းမီးတူဝ်ထူပ်းၼမ် တီႈတပ်ႉမိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၼၼ်ႉ မႃႈၼင်ႈတီႈယူႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ပေႃးၼၢၼ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် လႆႈၵေႃႇတင်ႈ တီႈဢွင်ႈသိုၵ်း ၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၶိုၼ်းပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ မေႇမဵဝ်ႉ (ဝဵင်းမေႇ)ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆပီၵူၺ်း ဝၢႆးသေ ႁဵတ်းတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်တင်း တႃႈလိူဝ်ႇယဝ်ႉၼႆ ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ လႆႈပဵၼ် ဝဵင်းတီႈလိုဝ်ႈသဝ်း တွၼ်ႈတႃႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း မိူင်းမၢၼ်ႈ (ပေႃးၶၢဝ်းမႆႈ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ တႃႈၵုင်ႈသေ ၶၢႆႉမႃးတီႈ မေႇမဵဝ်ႉယဝ်ႉ)။ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် လႆႈႁဵတ်း ငဝ်ႈၸိုင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ တိူင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ၵႃႇၶႃႇ ဢၼ်ယႂ်ႇ လႄႈ တိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၵႅၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼေႇပႃႇလီႇ ၶွင်ပၢင်ဢူးယူႇ တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းတၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ။

Purcell Tower

ၽိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ

တိူဝ်းၵတ်းလီ၊ ပေႃးၶၢဝ်းမႆႈၵေႃႈ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈၼႆႉ ဢမ်ႇသူႈပူၼ်ႉ 30°C။ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၵတ်းသေ ပေႃးပဵၼ်ၵၢင်ၶမ်ႈၼႆ တၢင်ႉလူမ်းမႆႈၼႆႉ လူင်းထိုင်တႂ်ႈ 10°C လႄႈ ႁႂ်ႈၸၢင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ဝႆႉ။

ၵႂႃႇၸူး

တင်း ရူတ်ႉလဵၼ်း

တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်း ၼႆႉ မီးတီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်း သေ မၼ်းမီးၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ တႃႇၵႂႃႇမႃး တႃႈလိူဝ်ႇ၊ သီႇပေႃႉ လႄႈ လႃႈသဵဝ်ႈ။ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ တႃႈလိူဝ်ႇ (ထၢၼ်ႈသုင် 1,200 ၵျၢပ်ႈ၊ ထၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း 550 ၵျၢပ်ႈ) ၼႆႉ ဢွၵ်ႇ ၶၢဝ်း 04:00 မူင်းသေ ၽႅဝ် 07:52 (ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၵမ်ႉၼမ် ၵႆႉၸိူင်ႉ)။ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းငွၵ်း သီႇငွၵ်း လႄႈ ဢၼ်လႆႈၶိုၼ်ႈၸၼ်းၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းႁဵတ်ႈႁႂ်ႈ သၢႆတၢင်းၼႆႉလီၶဝ်ႈၸႂ်ယဝ်ႉ။ ၽွင်းရူတ်ႉလဵၼ်း လၢႆတၢင်းၵႂႃႇ လႄႈ ၽွင်းတိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈ ဢၼ်ၸၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈသေ ပႆတူၺ်း မုင်ႈတူၺ်းၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းလႆႈယူႇ။ မီးဝႆႉ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢွၵ်ႇၵူႈဝၼ်း ဢၼ်ၵႂႃႇ သီႇပေႃႉ လႄႈ လႃႈသဵဝ်ႈ (08:34) သေ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ မီး 6 ၸူဝ်ႈမူင်း လႄႈ 10 ၸူဝ်ႈမူင်းသေ တေလႆႈၶၢမ်ႈ ႁူဝ်ၵိုတ်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၵႂႃႇသီႇပေႃႉၼႆႉ ပေႃးပဵၼ် ထၢၼ်ႈသုင်ၼႆႉ တေလႆႈပၼ် 2,750 ၵျၢပ်ႈသေ ပေႃးပဵၼ် ထၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း ၼႆႉ တေလႆႈပၼ် 1,200 ၵျၢပ်ႈ။ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉ သီႇပေႃႉ လႄႈ လႃႈသဵဝ်ႈမႃးၼႆႉ ႁွတ်ႈၽႅဝ် 16:05 သေ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ၶိုၼ်းဢွၵ်ႇၸူး တႃႈလိူဝ်ႇ ၶၢဝ်း 17:40 ယဝ်ႉ။ တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်း ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ တင်းၵၢင်ဝဵင်းလႄႈ တီႈလိုဝ်ႈသဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေၵႆၵၼ်ဢိတ်းဢိတ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လေႃႉမႃႉ လႄႈ ထႅၵ်ႇၸီႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉယူႇ။

တင်း ရူတ်ႉပၢသ်ႉ

ရူတ်ႉပၢသ်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ပၢင်ႇဢူးသေ ၵႂႃႇ/မႃး ၸူး ၼေႇပျီႇတေႃႇ လႄႈ တႃႈၵုင်ႈ တႄႉမီးယူႇ။ ရူတ်ႉပၢသ်ႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ သီႇပေႃႉမႃးၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈမႃး ၵိုတ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တီႈ ပၢင်ႇဢူးယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈပၼ်ၵႃႈမၼ်း တႃႇၶၢဝ်းတၢင်းတေႃႇသုတ်းယဝ်ႉ။ ရူတ်ႉပၢသ်ႉ ၸိူဝ်းလုၵ်ႉတီႈ ပၢင်ႇဢူးသေဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၵမ်ႉၼမ် မၼ်းၵႆႉတဵမ်ဝႆႉလႄႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေဢမ်ႇဢၢပ်ႈလႆႈတီႈၼင်ႈ။

တင်း ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ

တီႈပၢင်ႇဢူးၼႆႉ တႃႈရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉၼႆႉ မီးဝႆႉသွင်တီႈ။ ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉၵမ်ႉၼမ် ဢၼ်ၵႂႃႇမႃး တႃႈလိူဝ်ႇ (ပေႃးၼင်ႈတင်းလင် 1,500 ၵျၢပ်ႈ၊ ပေႃးၼင်ႈ တီႈႁူဝ်မၼ်း 2,500 ၵျၢပ်ႈ) ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈႁိမ်း လၢၼ်ႉၼမ်ႉမၼ်းရူတ်ႉ ဢၼ်မီးၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း တႃႈလိူဝ်ႇ-လႃႈသဵဝ်ႈ ဢၼ်မီး ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း မွၵ်ႈ 600 မီႇတႃႇၼၼ်ႉသေ ဢွၵ်ႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ လဵၼ်ႈ သီႇပေႃႉ လႄႈ လႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ လုၵ်ႉတီႈႁိမ်း ၵၢတ်ႇတႆး ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၼၼ်ႉသေ ဢွၵ်ႇၵၢင်ၼႂ်တဵမ်ၸဝ်ႉယဝ်ႉ။

တင်း ထႅၵ်ႇၸီႇ

ထႅၵ်ႇၸီႇ ဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ၶီႇ ဢၼ်ၵႂႃႇမႃး တႃႈလိူဝ်ႇ (8,000 ၵျၢပ်ႈ) လႄႈ ဢၼ်ၵႂႃႇ/မႃး သီႇပေႃႉ (10,000 ၵျၢပ်ႈ) ၼႆႉ တေႁပ်ႉ/သူင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တီႈႁူင်းႁႅမ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼွၼ်းၼၼ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈ ၶပ်ႉၶိုင်ၶၢဝ်းတၢင်း ႁင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆၸိုင် ဢၼ်ပဵၼ် ထႅၵ်ႇၸီႇ လဵၼ်ႈ တႃႈလိူဝ်ႇ ၼႆႉ တီႈၵိုတ်းၶဝ် တေမီးႁိမ်း ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်းသေ ဢၼ်ပဵၼ်တႃႇၵႂႃႇ သီႇပေႃႉ/လႃႈသဵဝ်ႈၼႆႉတႄႉ တေၵိုတ်း တီႈႁိမ်း ၵၢတ်ႇတႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထႅၵ်ႇၸီႇသုၼ်ႇတူဝ် ဢၼ်လဵၼ်ႈ ပၢင်ႇဢူးလႄႈ တႃႈလိူဝ်ႇၼႆႉ တေလႆႈပၼ် မွၵ်ႈ 30,000 ၵျၢပ်ႈ (ၵၢင်ဝဵင်း တႃႈလိူဝ်ႇ) ဢမ်ႇၼၼ် 35,000 (တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် တႃႈလိူဝ်ႇ)။ ငူပ်ႉငိတူၺ်းလႄႈ။

တင်း ႁိူဝ်းမိၼ်

တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ မႃးမီးတီႈ ဢၼီးၸၶၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သၢႆငၢႆၽိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇသေ ႁိူဝ်းမိၼ် ဢမ်ႇသူႈလူင်း။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸႂ်ႉတႃႇ ၵၢၼ်သိုၵ်းၵူၺ်း။ ႁိူဝ်းမိၼ် ၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးသူႈႁၼ်လူင်း။

ၸွၼ်ႇ

တႃႇၸွၼ်ႇတူၺ်းတႄႉ မၼ်းငၢႆႈယူႇ ပႆတၢင်းဢဝ်ၵေႃႈလီ ဢမ်ႇၼၼ် ၶီႇလႅင် (ၶၢတ်ႈလႅင်တီႈ ႁူင်းႁႅမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼိုင်ႈဝၼ်း 1,200-2,000 ၵျၢပ်ႈ) ဢမ်ႇၼၼ် ပႆတိၼ်လႄႇ တီႈၼႂ်း ၵၢင်ဝဵင်း။ ဢမ်ႇၼၼ် ၶၢတ်ႈလေႃႉမႃႉသေၵေႃႈ လႄႇလႆႈ။ တွၼ်ႈတႃႇ တီႈဢၼ် ၵႆတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ ဢၼ်ၵႂႃႇၵႂႃႇမႃးမႃး တီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းတႃႈလိူဝ်ႇၵေႃႈမီး ဢမ်ႇၼၼ် ရူတ်ႉၶိူင်ႈထႅၵ်ႇၸီႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇ တီႈႁိမ်းၵၢတ်ႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၶၢတ်ႈ ရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၵႃႈတီႈလၢၼ်ႉ ၸိူဝ်းႁိမ်းႁွမ်းပလီႇၼၼ်ႉ။ ထၢမ်တူၺ်း တီႈ ႁူင်းႁႅမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ။

တူၺ်း

တီႈပၢင်ႇဢူးၼႆႉ ၵွင်းမူးမီးလူင်ၵႂႃႇ ၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ ႁိူၼ်းမိူဝ်ႈပၢၼ် ဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးယူႇ (ၵမ်ႉၼမ် ႁိမ်းႁွမ်း သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး)သေတႃႉ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ၵဝ်ႇယွၵ်းဝႆႉ၊ ပႆသေ ၸွၼ်ႇတူၺ်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီၶဝ်ႈၸႂ် တႃႇတူၺ်းဝႃႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းႁိုဝ် ယူႇသဝ်းမႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်ႇဢူးၼႆႉ မီးဝႆႉ ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇတင်းၼမ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ဢၼ်ၵဝ်ႇမွၼ်ႇသေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈပီ 1010 ယဝ်ႉ။

သူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇ

• 1 The Candacraig (ယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ် ႁူင်းႁႅမ်း သီႇရိမျႅင်ႇ)။ မိူဝ်ပီ 1904 ၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းႁိူၼ်းၶိုၵ်ႉၶမ်ႇလူင် တွၼ်ႈတႃႇ ၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ပူင်ႇပေႇပႃးမႃး မႃးယဝ်ႉ။ Paul Theroux ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်း The Great Railway Bazaarသေ ပဵၼ်တီႈလီၵိုတ်းသေ တူၺ်း လွင်ႈဝႃႈ ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇၶဝ် ႁဵတ်းႁိုဝ် ယူႇသဝ်းမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်လူဝ်ႇၽၢင်ႉဝႆႉတႄႉ ႁိူဝ်း လႄႈ ႁူင်းႁႅမ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ၶွင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်ႁိူင်းပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ ၶိုၼ်းမႄးႁဵတ်းပဵၼ် ႁူင်းလႅင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶဝ်ႈပႃး The Croxton လႄႈ Craddock Court ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ 
• 2 ၵျွင်းၽြႃးၶႄႇ (မီးၽၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်း ၸမ်ၵၼ်တင်း Candacraig)။ ၵျွင်းၽြႃးၶႄႇဢၼ်ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈ ဢၼ်သီၸေးၸုင်ႇ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၶႄႇယုၺ်ၼၢၼ် ၸိူဝ်းၶၢႆႉမႃးယူႇတီႈဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉ။ 
• 3 ပႃႇႁဵဝ်ႈ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ (Maymyo Christian Cemetery) (ၶၢမ်ႈတႃႈရူတ်ႉလဵၼ်း လႄႈ တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းၵႂႃႇ)။ ပႃႇႁဵဝ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်း သိမ်းဝႆႉပဵၼ် "ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်း" ပႅတ်ႈလႄႈ သၢႆငၢႆမၼ်းႁၢႆႉၸႃႉသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်တီႈ လၵ်းႁိၼ်မၢႆတွင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈလူလိၵ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉသေ သင်ၸိူဝ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပဵၼ်ၵေႃႉၶဝ်ႈၸႂ်ပိုၼ်းၼႆႉတႄႉ ၵိုင်ပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းယူႇ။ ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဵင်ႉၵျဵမ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈႁိမ်းတၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းပူၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ဢႅင်ႇၵလီႇၵၢၼ်ႇသေ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပဵၼ် ၵႅတ်ႉတလိၵ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ်ၽင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၵူၼ်းသိုၵ်းဢိင်းၵလဵတ်း ၸိူဝ်းလႆႈလုတၢႆၵႂႃႇ တီႈၼႂ်း ပၢင်သိုၵ်းၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မုၼ်ၸဝ်ႈၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇတီႈၼၼ်ႈ တေသပ်းလႅင်းၼႄၸဝ်ႈၵဝ်ႇလီလီယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပႃႇႁဵဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းႁၢမ်ႉၵႆဝႆႉဢိတ်းဢိတ်းလႄႈ ၶီႇလႅင် ဢမ်ႇၼၼ် ၶီႇလေႃႉမႃႉသေၵႂႃႇလႄႈ။ 
• 4 သွၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး (National Kandawgyi Gardens) (မီးၽၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်း ယၢၼ်မွၵ်ႈ 1.5 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇသေ တွၼ်ႈတႃႇၵႂႃႇမႃးတီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇၵၢၼ်တေႃႇသူင်ႇၶွင်တူဝ် (ပႆတိၼ်၊ ၶီႇလႅင်၊ လေႃႉမႃႉ၊ ထႅၵ်ႇၸီႇ))။ Alex Rodger လႆႈသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 1915 ၼင်ႇ သူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇမေႇမဵဝ်ႉ (Maymyo Botanical Gardens)၊ တီႈၼႂ်းသူၼ်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ မဵဝ်းမွၵ်ႇပဵၼ်လၢႆမဵဝ်း ၶဝ်ႈပႃး တူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇ ဢိင်းၵလဵတ်ႈတင်းၼမ်သေ သူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇဢၼ်ၼႆႉ မီးၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵႃႈ သူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႈႁၢင်ႈလီသေပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်သင်။ မီးသူၼ်ႇမွၵ်ႇၼၢင်းသီ၊ တီႈၵၢင်ၼွင်ၼၼ်ႉ မီးၵွင်းမူး လႄႈ မီးပႃးသူၼ်မွၵ်ႇၶမ်း။ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ၸၢင်ႈသိုဝ်ႉလႆႈမႃး ၸိူဝ်ႉမွၵ်ႇ။ ပဵၼ်တီႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်း။ ပိုတ်ႇ 08:00 တေႃႇ 18:00 ။ 7,500 ၵျၢပ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် US$5။ 
• 5 ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း (Purcell Tower) (မီးတီႈတၢင်းၽႄ ၵႂႃႇၵၢတ်ႇလူင် လႄႈ တၢင်းၵႂႃႇ တႃႈလိူဝ်ႇ၊ တီႈတေႃႇၼႃႈမၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈ ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ လႄႈ ရူတ်ႉထႅၵ်ႇၸီႇၶဝ် ၵိုတ်း)။ ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်းဢၼ်ၼႆႉ မီးတီႈၼႂ်း ၵၢင်ဝဵင်းပၢင်ႇဢူးသေ မၼ်းပဵၼ် ၼႃႈတႃ ဝဵင်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ 
• 6 ၵျွင်းၽြႃးသျီႇဝ (မီးတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း ၽၢႆႇလင် ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း)။ ၵျွင်းၽြႃးႁိၼ်ႇတူႇ၊ ၽြႃးသျီႇဝ 
• 7 ဝၢၼ်ႈၸိုဝ်ႉၸၢတ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း (National Landmarks Garden) မီးႁိမ်းၶၢင်ႈ သူၼ်မွၵ်ႇမၢၵ်ႇ ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး။ ပဵၼ်ႁၢင်ႈပွမ်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းတၢင်ႇဝႆႉ ၸိူဝ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ႁၢင်ႈလီၶၢၼ်ႉဝႆႉသေတႃႉၵေႃႈ တီႈဢၼ်ပဵၼ်ထၢင်ၼမ်ႉမၼ်း ဢၼ်ႁၢင်ႈၶုတ်းၼမ်ႉမၼ်း ဢၼ်မီးၼႂ်းၵၢင် တီႈတႅဝ်းၵွင်းမူးၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ်ဝႆႉ။ ၵႃႈၶဝ်ႈမၼ်းတႄႉ ပေႃးဝႃႈပဵၼ် ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼႆႉ US$4 (ဢမ်ႇၼၼ် ငိုၼ်းမၢၼ်ႈ ဢၼ်ငမ်ႇၵၼ်တင်းဢၼ်ၼၼ်ႉ)။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸုၼ်ႇ 2015)

ႁဵတ်း

ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢၼီးၸၶၢၼ်း ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်း ပၢင်ႇဢူး

• ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢၼီးၸၶၢၼ်း။ မီးတီႈၼႂ်း ႁူၺ်ႈလိုၵ်ႉသေ တီႈပိုၼ်ႉတႂ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးသူႇၼိုင်ႈယဝ်ႉ၊ မၼ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢၼီးၸၶၢၼ်းၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈပၢင်ႇဢူးသေၵႂႃႇၼႆ ပဵၼ် ၶၢဝ်းတၢင်းပႆတိၼ် ၶိုင်ႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႈ (300 ၵျၢပ်ႈ) ဢၼ်လဵၼ်ႈၸူး တႃႈလိူဝ်ႇၼၼ်ႉ တေၵႂႃႇတမ်းပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတီႈ ဝၢၼ်ႈဢၼီးၸၶၢၼ်း (လၢတ်ႈၵူၼ်းႁေႃႈရူတ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၵႂႃႇ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼႆ မၼ်းတေၵႂႃႇ ၵိုတ်းရူတ်ႉပၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တီႈတၢင်းဢၼ်တေၵႂႃႇ ၼမ်ႉတူတ်းတၢတ်ႇ၊ ပေႃးဢမ်ႇလၢတ်ႈတႄႉ မၼ်းတေၵိုတ်း ၵမ်ႉမၼ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇယဝ်ႉ)။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ပႆၵႂႃႇၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းယၢဝ်း (မွၵ်ႈ 2 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)၊ လတ်းဝၢၼ်ႈ လတ်းတၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်း၊ ၵႂႃႇႁိမ်းၶၢင်ႈ ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈသေ လတ်းတူင်ႈၼႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ။ ထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈတႄႉ ဢဝ်ထႅၵ်ႇၸီႇ တီႈ ပၢင်ႇဢူးသေ ၵႂႃႇတီႈ ဢွင်ႈတေတႄႇၵႂႃႇ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢင်ႇသေ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈ (မွၵ်ႈ US$15)။ ၶီႇလႅင်သေၵေႃႈ ႁွတ်ႈၽႅဝ်တီႈၼၼ်ႈလႆႈယူႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈလုၵ်ႉတီႈ ၵၢင်ဝဵင်းသေၵႂႃႇတီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ၵူၺ်းမီး 12 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းဢမ်ႇပေႃးလီႇၶီႇလႅင်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းလူင်းၸၼ်း၊ ရူတ်ႉၵႂႃႇမႃးၵေႃႈၼမ်။ လၢၼ်ႉ ၸိူဝ်းမီးတီႈႁူဝ်တၢင်းတေၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶၢႆၼမ်ႉ၊ ၼမ်ႉဝၢၼ် လႄႈ ၶဝ်ႈမုၼ်း။ သၢႆတၢင်းလူင်းမၼ်းၼႆႉ ၸၼ်းသေတႃႉ တၢင်းမၼ်းပွတ်းယူႇ၊ လုၵ်ႉတီႈ ႁူဝ်တၢင်း တေႃႇထိုင် တီႈတိၼ် ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼႆႉ တေႁိုင် မွၵ်ႈ 35-45 တႃၼႆႉယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၶိုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃး ၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလူင်းမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ၵၢၼ်းၶိုၼ်ႈထိုင် တီႈၸိၵ်းၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ၸွမ်းၼင်ႇ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ လႆလူင်းမႃးၼၼ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵၢၼ်းၶိုၼ်ႈၸွမ်း ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၽၢင်ႉၺႃး (ႁူဝ်ၸႂ်တွတ်ႇႁႅင်း ယွၼ်ႉၵၢၼ်းၶိုၼ်ႈ တီႈဢၼ်ၸၼ်း)သေ တီႈၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼႆႉ တီႈတေႉမၼ်း မီးသၢမ်ဢၼ်၊ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵၢၼ်းၶိုၼ်ႈမႃး တီႈၸၼ်ႉ ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်းၼၼ်ႉၼႆ တေတိူဝ်းလီၶဝ်ႈၸႂ်မႃး။ ပေႃးထိုင်တီႈၸိၵ်းမၼ်းယဝ်ႉတႄႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈပႆမႃးၸူးတီႈ ႁူဝ်တၢင်းယဝ်ႉ။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵႂႃႇၸွမ်း ရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉၼႆတႄႉ တေလႆႈပႆမႃးထိုင်တီႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင်သေၵေႃႈ ႁႄႉရူတ်ႉ ဢၼ်ၵႂႃႇၽၢႆႇပၢင်ႇဢူးသေ ၶီႇမိူဝ်းလႄႈ။ ရူတ်ႉတႄႉ လိူင်ႇၼႃႇ။ 

ၵူၼ်းၸိူဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇတီႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ပွႆးၵွၵ်ႉ

• ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ပွႆးၵွၵ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢိင်ႈၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၼမ်ႉတူၵ်ႉတၢတ်ႇ ႁမ်ႉသျႃးၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေဝႃႈ မီးၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇသေ ဢမ်ႇပေႃးမီးတႃႇတူၺ်းၼမ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ မၼ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ပဵၼ်တီႈမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ လႄႈ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉလိုဝ်ႈၸႂ်လႄႈ ၼၼ်ႉပဵၼ် လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်တႃႇၵႂႃႇတူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်ၽႅၼ် ဢၼ်လတ်းၶၢမ်ႈ တီႈၼိူဝ် ႁွင်ႈၼမ်ႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းတႆၵႂႃႇၸူးတီႈ တူၼ်ႈမႆႈလူင် ဢၼ်မီးထႅင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၼၼ်ႉ။ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼႆႉ မီးတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း တၢင်းၵႂႃႇလႃႈသဵဝ်ႈသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလူဝ်ႇလႆႈ ၶၢတ်ႈထႅၵ်ႇၸီႇၵႂႃႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၸၢႆႇငိုၼ်းၼမ်ၼႆ ပႂ်ႉတီႈ တီႈရူတ်ႉထႅၵ်ႇၸီႇလႃႈသဵဝ်ႈၵိုတ်းၼၼ်ႉသေ လူဝ်ႇႁႃ ထႅၵ်ႇၸီႇ ဢၼ်ၶီႇႁူမ်ႈၵၼ် (ထႅၵ်ႇၸီႇ ဢၼ်ၶီႇႁူမ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ တေၵႂႃႇသူင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇတီႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇသေ တေပႂ်ႉၶိုၼ်းႁၢပ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇမႃး)။ လုၵ်ႉတီႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇသေ ပႆၵႂႃႇမွၵ်ႈၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမုင်း (ႁွင်ႉပႃး ၵူၼ်းၸိၼမ်းသၢႆတၢင်း၊ ယွၼ်ႉၸၢင်ႈၽိတ်းတၢင်းငၢႆႈငၢႆႈ) သေၼႆ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ ထမ်ႈသၽႃႇဝ ထမ်ႈဢူးၼွင်ႇသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈႁၼ် ႁုၼ်ႁၢင်ႈၽြႃးပုတ်ႉထ မီးဝႆႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ 
• ပဵၵ်ႉၶျိၼ်းမျွင်ႇ။ ပေႃးၵႂႃႇၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈတိၵ်းတိၵ်းၼႆ တီႈႁိမ်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇလႄႈ မိူင်းတႆးၶႅၼ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် တၢင်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူး ထမ်ႈလိုၵ်ႉလူင် ဢၼ်မီး ႁုၼ်ႁၢင်ႈၽြႃးတင်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးၼွင်ၼမ်ႉဢၼ်ယႂ်ႇလူင်သေ မီးတၢင်းပႆၶဝ်ႈၵႂႃႇၸူး တီႈထမ်ႈၼၼ်ႉ။ မီးပႃး ၶူဝ်ၽႅၼ် လႄႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ရူတ်ႉထႅၵ်ႇၸီႇ ဢၼ်ၶီႇႁူမ်ႈၵၼ် ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ပွႆးၵွၵ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈလဵၼ်ႈပၼ်ပႃး တႃႇ ၶၢဝ်းတၢင်းဢၼ်ၼႆႉယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇး။ 
• ဝၢၼ်ႈတႆး။ ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇမီးၶပ်ႉမၢႆ တႃႇၵႂႃႇ သီႇပေႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၵျွၵ်းမႄး ၼႆၸိုင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵိုတ်းတီႈ ဝၢၼ်ႈတႆး ၸိူဝ်းပဵၼ် မူဝ်းၵျူဝ်းပျိတ်ႉ၊ ယေႇၶျၢၼ်းဢူဝ်း လႄႈ ယေႇငႄႇ ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ပွႆးၵွၵ်ႉၼၼ်ႉ။ 

တီႈမုင်ႈတူၺ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၶူဝ်ႁူဝ်ၵိုတ်ႈသေလႆႈႁၼ်

• ၶူဝ်ႁူဝ်ၵိုတ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၼိုင်ႈဝၼ်း။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇလတ်းၶၢမ်ႈ လူဝ်လူင်ၼၼ်ႉသေ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်းလႆႈ ဝၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်ၵႂႃႇၽၢႆႇ လႃႈသဵဝ်ႈ တီႈၶၢဝ်းယၢမ်း 08:22 ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၸူး တီႈ ၼွင်ပိင် (700/1,600 ၵျၢပ်ႈ ထၢၼ်ႈယူဝ်းယူဝ်း/ထၢၼ်ႈသုင်) ဝၢႆးသေၶၢမ်ႈၶူဝ်ယဝ်ႉ ပဵၼ်တီႈၵိုတ်း ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁွတ်ႈၽႅဝ်မွၵ်ႈ 11:50 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢွၵ်ႇတီႈၼႂ်း ရူတ်ႉလဵၼ်းသေ ၶိုၼ်းၶီႇ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်တေၵႂႃႇၸူး မၢၼ်းတလေး တီႈၶၢဝ်း 12:30 မူင်းၼၼ်ႉ။ မွၵ်ႈ 10း30 ၼႆႉ ရူတ်ႉလဵၼ်းၼႆႉ တေၵိုတ်းတီႈ ၼွင်ၶဵဝ် တႃႇ 10 တႃ ၼႆႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် တီႈၵိုတ်း မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ႁူဝ်ၵိုတ်ႈၼၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၸၢင်ႈသိုဝ်ႉ ၶဝ်ႈ လႄႈ ၼိူဝ်ႉၵႆႇ ဢၼ်ဢဝ် တွင်ၵူၺ်ႈႁေႃႇသေၶၢႆ တီႈပႅၵ်ႈပႆတၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢတ်ႈၵူၼ်းပႂ်ႉသွႆႉရူတ်ႉလဵၼ်းဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေၶႂ်ႈ လတ်းၶၢမ်ႈ ၶူဝ်ၵိုတ်ႈသေ တေၶိုၼ်းၶီႇ ရူတ်ႉလႅၼ်းမိူဝ်ႈ ပၢင်ႇဢူး ၼႆလႄႈ။ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ရူတ်ႉလဵၼ်းတေၸၢင်ႈၸိူင်ႉ လႄႈ လူဝ်ႇလႆႈပႂ်ႉတီႈ တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်း ႁူဝ်ၵိုတ်ႈ တႃႇပႂ်ႉ ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတင်း လႃႈသဵဝ်ႈမႃး။ ၶဝ်တေလၢတ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈလၢႆႈၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်း တီႈ တႃႈရူတ်ႉလဵၼ်း ႁူဝ်ၵိုတ်ႈ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပႆႇၸၢင်ႈၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်းသေ လတ်းၶၢမ်ႈၶူဝ်ၼႆသေတႃႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈပႆတီႈၼိူဝ် ၶူဝ်ႁူဝ်ၵိုတ်ႈသေၵေႃႈ ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈတၢင်းႁၢင်ႈလီသၽႃႇဝလႆႈယူႇ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈတီႈၼၼ်ႈ တေၸိၼမ်းပဵၼ် သၢႆတၢင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ တေတူၺ်းထိုင်ပၼ် လွင်ႈလွတ်ႈၽေးၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇ။ 

သိုဝ်ႉ

တီႈမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ပၢင်ဢူး ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၸွမ်း သတေႃႇပႄႇရီႇ၊ ၵေႃႇၾီႇ၊ မွၵ်ႇ၊ သိူဝ်ႈထူဝ်း လႄႈ မၢၵ်ႇမၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် လၢၼ်ႉ တီႈၼႂ်းၵၢတ်ႇၵေႃႈ ၶၢႆၶူဝ်းၶွင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃႈတဵမ်လူင်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁူဝ်ၶၢဝ်းမႆႈမႃး (ပၢႆးလႃႈ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ၊ ပၢႆးၸဝ်ႉ မၢတ်ႉၶျ်) ၼၼ်ႉ တီႈၽင်ႇတၢင်း ဢၼ်ၵႂႃႇတႃႈလိူဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် လၢၼ်ႉၶၢႆမွၵ်ႇပေႃးၶပ်ႉၵၼ်လူင်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ သတေႃႇပႄႇလီႇဢွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သိုဝ်ႉလႆႈ ၵူႈတီႈယဝ်ႉ။ လၢၼ်ႉၸွမ်းႁိမ်း ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်းၼၼ်ႉ ၶၢႆသိူဝ်ႈထူဝ်း၊ ၶဝ်ႈမုၼ်းၵလႃး၊ ၶူဝ်းဢွၵ်ႇတီႈ ၼမ်ႉၼူမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၵိၼ်

တီႈပၢင်ႇဢူးၼႆႉ မီးလၢၼ်ႉၶၢႆ တၢင်းၵိၼ်ဝၢၼ်ဢိၼ်းတီးယႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် (barfi, laddoo, gulab jamun ၸၵႂႃႇ)။ သင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မၵ်ႉဢၼ်ဝၢၼ်ၼႆတႄႉ တီႈၼႆႈၼႆႉ တေပဵၼ် တီႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈၸႂ်ယူႇ။ တီႈႁိမ်း တီႈၵိုတ်းရူတ်ႉပိၵ်ႉၵၢပ်ႉ (တီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်း လႃႈသဵဝ် ဢၼ်မီးႁိမ်း ၶၢင်ႈၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း) ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉလၢၼ်ႉတင်းၼမ်သေ တီႈႁိမ်းၵၢတ်ႇလူင် ၼၼ်ႉၵေႃႈ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း မီးဝႆႉယူႇ လၢၼ်ႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

• လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢွင်ႇပတမျႃး (Aung Padamya Restaurant) (လုၵ်ႉတီႈ ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်းသေ လႆႈၵႂႃႇၵႆဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ၊ မီးတီႈ ၽၢႆႇလင် ၵၢတ်ႇတႆး)။ ဢိုတ်း ၶၢဝ်းt 21:00။ ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢိၼ်းတီးယႃး ဢၼ်ၶႅမ်ႉသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)
• Krishna Restaurant မၢႆ 50၊ ပွၵ်ႉ 5၊ သဵၼ်ႈတၢင်း ၵေႃႇရၶႃး (ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်မီးၽၢႆႇလင် ႁူင်းႁႅမ်း Grace II ဢၼ်မႅၼ်ႈႁွႆးလဵဝ်ၵၼ်တင်း သဵၼ်ႈတၢင်း တႃးလိူဝ်ႇ-လႃႈသဵဝ်ႈ)။ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢိၼ်းတီးယႃး ဢၼ်လႆႈ ၽၵ်းဢိၼ်းတီးယႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် ထူဝ်ႇလႅင်ႁုင်၊ ၶျႃႇပႃႇတီႇ လႄႈ ၶဝ်ႈ။ ၵႃႈၶၼ်ၵေႃႈ သၢင်ႇထုၵ်ႇ၊ ပဵၼ်တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ႁုင် တီႈႁိူဝ်း 
• 1 လၢၼ်ႉၶဝ်ႈၵလႃး မလေးသျႃး တေႃႈၼႃႈ ၵၢတ်ႇဢွၼ်ႇ (မီးတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႈလိူဝ်ႇ-လႃႈသဵဝ်ႈ၊ ပေႃးလုၵ်ႉၽၢႆႇတႃႈလိူဝ်ႇၵႂႃႇ တၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ၾႆးပႂၢႆႉ ၼၼ်ႉ)။ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ဢၼ်လႆႈ ၶဝ်ႈၵလႃး (တၢၼ်ႇပွၵ်ႉ)၊ ၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ၊ ၵိၼ်ဝၢၼ်။ 
• 2 မၢဝ်းထၼု။ 6:30 - 17:00။ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် မၢဝ်းထၼုၼႆႉ လႆႈတၢင်းၵိၼ် တႆး ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ၶဝ်ႈသဵၼ်ႈ၊ ၶဝ်ႈသွႆး၊ ၶဝ်ႈတမ်ငႃး၊ ၼိူဝ်ႉသူမ်ႈ၊ ၶဝ်ႈၶူဝ်ႈ၊ ၶဝ်ႈသွႆးၶူဝ်ႈ၊ ၽၵ်းၶူဝ်ႈ၊ ၼမ်ႉဝၢၼ်၊ ၼမ်ႉၵတ်း။ 1500-5500။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)
• 3 လၢၼ်ႉၶဝ်ႈသွႆးတႆး သူၺ်ႇၼိၼ်းသီႇ။ တႄႇပိုတ်ႇ 06:00။ လၢၼ်ႉၶဝ်ႈသွႆးတႆး သူၺ်ႇၼိၼ်းသီႇၼႆႉ လႆႈၶဝ်ႈသွႆးတႆး ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ထူဝ်ႇၽူးဢုၼ်ႇ၊ ၼိူဝ်ႉသူမ်ႈ၊ ၼင်ပွင်း၊ ၶဝ်ႈတူမ်ႈၵူၺ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ 1500 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)
• 4 လၢၼ်ႉၶဝ်ႈသွႆး ႁူဝ်ၶူင်း (သံလွင်ဦး) မၢႆ 81/150၊ သဵၼ်ႈတၢင်းသႅတ်ႉၸႃႇ၊ ပွၵ်ႉ 1 - ☏ +959798946521။ တႄႇပိုတ်ႇ 06:00။ လၢၼ်ႉၶဝ်ႈသွႆးတႆး သူၺ်ႇၼိၼ်းသီႇၼႆႉ လႆႈၶဝ်ႈသွႆးတႆး ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ထူဝ်ႇၽူးဢုၼ်ႇ၊ ၼိူဝ်ႉသူမ်ႈ၊ ၼင်ပွင်း၊ ၶဝ်ႈတူမ်ႈၵူၺ်ႈ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ 1500 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)
• 5 လၢၼ်ႈၶဝ်ႈမၢၼ်ႈ ထဵၵ်ႉတၢၼ်း။ +95852021518။ ၽၵ်းမၢၼ်ႈ လႆႈၸေးဝႆႉ။ သင်ႇၵိၼ်လႆႈ ၼိူဝ်ႉၵႆႇ၊ ၼိူဝ်ႉမူ၊ ၼိူဝ်ႉပႄႉ၊ ပႃ၊ ၵုင်ႈ၊ ၶႆႇၵႆႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ 3000-5000 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)
• 6 လၢၼ်ႉၶဝ်ႈၽၵ်း လေႇငုၼ်ႇ (မီးၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တႃႈလိူဝ်ႇ-လႃႈသဵဝ်ႈ၊ တေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်း သဵၼ်ႈတၢင်း တႃးရူတ်ႉလဵၼ်း)။ လၢၼ်ႉၶဝ်ႈၽၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်လၢၼ်ႉၶဝ်ႈၽၵ်းၶႄႇ လႄႈ ၽၵ်းဢၼ်ၶူဝ်း၊ ၶဝ်ႈသွႆးၶူဝ်ႈ၊ ၶဝ်ႈသွႆးတူမ်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽၵ်းၶႄႇ လႆႈၵူႈမဵဝ်းယဝ်ႉ။ 3000-5000 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)
• 7 လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ထီးလႅင်ႇ။ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် ထီးလႅင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ်ယွႆႈ၊ လႆႈၼမ်ႉၵတ်း ၼမ်ႉဝၢၼ်၊ ၶဝ်ႈၼူတ်ႉပႃ၊ တမ်သူမ်ႈ၊ မီးဝႆႉ ပႃႇသတေႃႇပႄႇရီႇသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵႂႃႇ ၵဵပ်းလႆႈ။ 1500-2000 ၵျၢပ်ႈ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ၸူႇ 2021)

ဢွၵ်ႉ

• ဝၢႆႇမၢၵ်ႇဢိတ်ႇ ပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉ ၸၢင်ႈၵိၼ်လႆႈသေဢမ်ႇၵႃး ပီႇယႃႇၵေႃႈ မီးၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ်တႄႉ တေဝၢၼ်လိူဝ်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇသေတႃႉ ၵိုင်ႇၸိမ်းတူၺ်းယူႇ။
• ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၵၢင်ၵႅၼ် ဢၼ်ပဵၼ် တီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၵေႃႇၾီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼွၼ်း

တီႈပၢင်ႇဢူးၼႆႉ မီးဝႆႉ ႁိူၼ်းပၢၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇတင်းၼမ် ဢၼ်ၶိုၼ်းပိၼ်ႇႁဵတ်းပဵၼ် ႁူင်းႁႅမ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၶႂ်ႈဝႃႈတင်းသဵင်ႈၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈၵမ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ႁူင်းႁႅမ်းသီႇရိမျႅရ်ႇ (Candacraig) ဢၼ် Paul Theroux ၵေႃႉသၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုင်ဢႅဝ်ႇလႄႇတူၺ်းယူႇသေတႃႉ ယႃႇပေၵႂႃႇၸၢႆႇငိုၼ်းတႃႇ ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်တီႈၼၼ်ႈ။

တီႈၵႃႈၶၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ

• 1 ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ပရႃႇဝူဝ်ႇ (Bravo Hotel) သဵၼ်ႈတၢင်း တႃႈလိူဝ်ႇ-လႃႈသဵဝ်ႈ (တင်း Grace Hotel II သေ ယၢၼ်ၵၼ်လၢႆလင်) - ☏ +95 85 21 223။ ပႃးၽတ်ႉလူမ်း၊ ၶွင်ႉၼမ်ႉ ၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်/သုၼ်ႇတူဝ်။ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၸၢႆႇငိုၼ်းၼမ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈလီတႃႇလိုဝ်ႈသဝ်း၊ တီႈၼိူဝ်ၸၼ်ႉၼိူဝ်သုတ်း မီးၽိုၼ်သေ။ ဢွင်ႈၶၢၼ်း သႅၼ်ႈသႂ်လီ၊ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈသေ မီးၶွင်ႉၼမ်ႉ ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ လႄႈတင်း ထီႇဝီႇ။ US$15-25။ 
• ႁူင်းႁႅမ်း Golden Dream သဵၼ်ႈတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈ (တင်း Grace Hotel II သေ ယၢၼ်ၵၼ်လၢႆလင်)။ ပႃးၽတ်ႉလူမ်း၊ ၶွင်ႉၼမ်ႉ ၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်/သုၼ်ႇတူဝ်။ ဢမ်ႇမူတ်းသႂ်၊ လပ်းသိင်ႇ သေ ဢမ်ႇပၼ်ပႃး ၽႃႈသိူဝ်ႇ၊ ၼႂ်းၵႃႈ ဢၼ်လႂ်ႈမႂ်ၶႂၢင်းတႃႇ တူဝ်းရိတ်ႉၼွၼ်း တီႈ ပၢင်ႇဢူးၼႆႉ ၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃး ႁူင်းႁႅမ်း ဢၼ်ႁိုင်သေပိူၼ်ႈ။ ပုင်းၼမ်ႉဢုၼ်ႇတႄႉ ပေႃးယွၼ်းဢဝ်တႄႉ လႆႈယူႇ။ မၼ်းတေဢူၼ်ဢၢၼ်မေႃးပၼ်ဝႆႉ။ $20။ 
• Grace Hotel I 114 သဵၼ်ႈတၢင်းၼၢၼ်းမျႅင်ႇ (တေလႆႈပႆၵမ်ႉဢွၼ်ႇ (တေဢမ်ႇမီး ၼိုင်ႈၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) မီးၽၢႆႇၸၢၼ်း ၶဵင်ႇယၢမ်းမူင်း)။ မီး ၽတ်ႉလူမ်း၊ ၼမ်ႉမႆႈ၊ ၶွင်ႉဢၢပ်ႇၼမ်ႉသုၼ်ႇတူဝ်၊ Grace Hotel I ၼႆႉ ၵဝ်ႇမွၼ်သေတႃႉ ၵဵင်ႈသႂ်လီ၊ ပေႃးဝႃႈ တွၼ်ႈတႃႇလိုဝ်ႈႁိုဝ်ႈလိုဝ်ႈၸႂ်သေ ဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈၸၢႆငိုၼ်းၼမ် တီႈ ပၢင်ႇဢူးၼႆတႄႉ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈလီတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းမီးပႃး သူၼ်မွၵ်ႇဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ တႃႇ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်။ တီႈႁိမ်းၼၼ်ႉ မီးလၢၼ်ႉၼီႇပေႃး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၸိုဝ်ႈၼၼ်ႉသေ မၼ်းသင်ႇလႆႈ တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ဝၢၼ် ဢၼ်လႆႈၽႂ်းၽႂ်း၊ တီႈဢၼ်ၵႆတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် လၢႆဢၼ်ဝႆႉ၊ ၶဝ်ႈပႃးလၢၼ်ႉၶႄႉ ဢၼ်မီးသုမ်ႉဢွၼ်ႇ တီႈၼႂ်း သူၼ်မွၵ်ႇ။ US$5/15 ၵေႃႉလဵဝ်/သွင်ၵေႃႉ။ 
• 2 Grace Hotel II 46/48 သဵၼ်ႈတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈ။ ၶဝ်ႈပႃး ၽတ်ႉလူမ်း၊ ၶွင်ႉၼမ်ႉ ၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်/သုၼ်ႇတူဝ်။ မၼ်းတိူဝ်း ထိင်းသိမ်းၶႅမ်ႉလႆႈလီလိူဝ် ႁူင်းႁႅမ်းပီႈၼၢင်းမၼ်းသေတႃႉ ယွၼ်ႉမၼ်းမီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းၵဝ်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ မၼ်းတေၸၢင်ႈမေႃးပၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်တေလႆႈၽၢင်ႉဝႆႉတႄႉ မေႃးပၼ်ၸဵမ်ၸဝ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၶွင်ႈသွင်ၵေႃႉ US$14-16။ 
• ႁူင်းႁႅမ်း Queen သဵၼ်ႈတၢင်းလႃႈသဵဝ်ႈ - ☏ +95 92 044030, +95 85 21405။ ၶဝ်ႈပႃး ၽတ်ႉလူမ်း၊ ၶွင်ႉၼမ် ၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်/သုၼ်ႇတူဝ်။ ႁူင်းႁႅမ်းၼႆႉ ၽႃႈသိူဝ်ႇၶဝ် တိူဝ်းသႅၼ်ႈသႂ်လီသေ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈပၼ် US$10 တၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်တႄႉ ဢမ်ႇပႃး၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းသႅၼ်ႈသႂ်လီသေ ၶဝ်ဢဝ် ငိုၼ်းၵျၢပ်ႈၵူၺ်း။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼိုင်ႈၵေႃႉ ဢၼ် ၶွင်ႉၼိုင်ႈၵေႃႉ/သွင်ၵေႃႉ US$10။ 
• 3 ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ရႂၢႆႇယႄႇၾလႃးဝႃး (Royal Flower Guesthouse) မၢႆႇ 181၊ သဵၼ်ႈတၢင်း 11၊ လွၵ်း 8၊ ပွၵ်ႉ 4 (မီးတီႈႁိမ်း ၵၢတ်ႇတႆး) - ☏ +95 95109973 - ✉ winkoko212@gmail.com။ ပဵၼ်ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် ၵၢၼ်မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းႁဵတ်း။ ဢွင်ႈၼွၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ သႅၼ်ႈသႂ်လီ၊ ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ၊ ၼွၼ်းလူမ်ၸႂ် လႄႈ ႁိူဝ်ႈလႅင်းလီ၊ မီးပႃး ၶွင်ႉဢၢပ်ႇၼမ်ႉ (ဢိၵ်ႇပႃး ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ)။ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ မေႃမိုတ်ႈၵိုတ်း မေႃၸွႆႈထႅမ်တႄႉတႄႉ၊ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်ၵေႃႈ ၶႅမ်ႉ၊ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းယဵၼ်လီ။ တင်းၵႃႈၶၼ် လႄႈ ၵိုင်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်လီယူႇ။ US$20-25။ 
• ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း Tartar & Nay (လုၵ်ႉတီႈ ၵၢတ်ႇၵၢင်ၶမ်ႈသေ ၵႂႃႇမွၵ်ႈလၢႆလွၵ်း)။ ပဵၼ် ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း၊ ဢၼ်မေႃၸွႆႈထႅမ် သေ မီးမႃဢွၼ်ႇဢၼ်လီႁၵ်ႉ။ မီး ၶွင်ႉဢၼ်လႆႈၼွၼ်း ႁူမ်ႈၵၼ် လႄႈ မီးၶွင်ႉၼွၼ်းသုၼ်ႇတူဝ်။ ၸဝ်ႈၶွင်မၼ်း တေသပ်းလႅင်းၼႄပၼ်မူတ်းမူတ်း ဢမ်ႇၼၼ် တေၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် တႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ။ ရူတ်ႉၶိူင်ႈ လႄႈ လႅင်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈၶၢတ်ႈပၼ်လႆႈယူႇ။ US$9-25။ 

ပၢၼ်ၵၢင်

• Kandawgyi Lodge။ ပဵၼ်ၵၢၼ်သုၼ်ႇတူဝ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢွင်ႈတီႈလိုဝ်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉပဵၼ် ပင်ႇၵလူဝ်ႇပၢၼ်ၶူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ဝႆႉပဵၼ် တႃႇလိူၵ်ႈ တီႈ မေႇမဵဝ်ႉ။ US$50-60။ 
• ႁူင်းႁႅမ်းသဝိတ်ႉတီးလႅၼ်း (Sweety Land Hotel) 9၊ သဵၼ်ႈတၢင်းၵလတ်ႉ၊ ပွၵ်ႉ 5 (မီးတီႈႁိမ်း ပၢင်ႇၵွပ်ႉၾ် လႄႈ သူၼ်ႇမွၵ်ႇမၢၵ်ႇ) - ☏ +95 85 21348။ ပဵၼ်ႁူင်းႁႅမ်း ဢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉလီလီ ဢၼ်မီး ဢွင်ႈၼွၼ်း 16 ဢွင်ႈ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃး ထီႇဝီႇလၢဝ်ထိမ်း။ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ၼႂ်းၵႄႈ ၵူၼ်းထၢၼ်ႈၵၢင် ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ။ US$20-40။ 
• The golden Gate Resort Guesthouse 91-B၊ သဵၼ်ႈတၢင်းၵလၢပ်ႉ၊ ပွၵ်ႉ 5 (လုၵ်ႉတီႈ ၸဵင်ႇၵၢတ်ႇဢွၼ်ႇသေ ပႆလူင်းၵႂႃႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းၸီႇဝၵ သေ ပေႃးၽႅဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းထူၼ်ႈသၢမ်ၼႆ မီးၽၢႆႇၶႂႃ) - ☏ +95 9 797488622, +95 9 253450399 - ✉ suze.sf@gmail.com။ ပဵၼ်မဵဝ်းပင်ႇၵလူဝ်ႇ၊ မီးတီႈ ဢွင်ႈတီႈယဵၼ်လီ၊ ၵဵင်ႈသႂ်၊ ဢွင်ႈၼွၼ်းႁိူဝ်ႈလႅင်းလီ ၵိုၵ်းပႃး ၶွင်ႉၼမ်ႉသုၼ်ႇတူဝ်။ ပႃးၽႃႈသိူဝ်ႇၼုၼ်ႈ၊ ဝၢႆႇၾၢႆႇ၊ ထီႇဝီႇ လႄႈ ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ (ပဵၼ်ၼမ်ႉဢုၼ်ႇ သူဝ်ႇလႃႇ တီႈၼိူဝ်ၸွမ်ႁိူၼ်း)။ ဝၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၶဵမ်လီသေ ပၼ်လွင်ႈယိၼ်း မိူၼ်ၼႂ်းထိူၼ်ႇ။ ၵူႈတီႈၵူႈတီႈၼႆႉ မီးတူၼ်ႈမႆႉ လႄႈ မွၵ်ႇ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းသူၼ်ႇမွၵ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶႅမ်ႉတႄႉတႄႉ။ ယူႇသဝ်းတီႈၼႂ်း တူၼ်ႈမႆႉ မွၵ်ႇမႆ ၶဵဝ်ၶဵဝ်ဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉလႆႈလီလီ။ တၢင်းၵိၼ်ၵၢင်ၼႂ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးသေ ဢဝ်ၵႂႃႇၵိၼ်လႆႈ ၽၢႆႇၼိူဝ် တီႈၸွမ် ဢၼ်ဢဝ်ယိူဝ်ႈယႃႈသိူဝ်ႇဝႆႉ သေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈလိူၵ်ႈဝႃႈ တေၵိၼ်တၢင်းၵိၼ် ၽိင်ႈထုင်း ႁိုဝ် တၢင်းၵိၼ် မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း။ ၵေႃႇၾီႇပိုၼ်ႉတီႈၵေႃႈ လီၵိၼ်တူၺ်းယူႇ။ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်မေႃၽင်ၸႂ်ၽင်ၶေႃးသေ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် ႁၢင်ႈၽႅၼ်လိၼ် သေ ၸွႆႈထႅမ်ၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ၶၢဝ်းတၢင်း။ US$20 (ၼိုင်ႈၵေႃႉ), US$22 (သွင်ၵေႃႉ)။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ သႅပ်ႇ 2015)

သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ

• ႁူဝ်ၵိုတ်ႈ - ၶူဝ်ရူတ်ႉလဵၼ်းႁူဝ်ၵိုတ်ႈ ၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်၊ ဢၼ်ပဵၼ်ႁွႆးမိုဝ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် လွင်ႈပေႉႁေႈ ဢိၼ်ႇၵျိၼ်ႇၼီႇယႃႇ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ လႄႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ၊ ပေႃးၶီႇရူတ်ႉလဵၼ်းၵႂႃႇ တေႁိုင်မွၵ်ႇလၢႆၸူဝ်ႈမူင်း။ ထူဝ်းရိတ်ႉၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၸိူဝ်းမီးယူႇတီႈၼိူဝ်ရူတ်ႉလဵၼ်းၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇတူၺ်းၶူဝ် လႄႈ တႃႇၵႂႃႇၸူး သီႇပေႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် လႃႈသဵဝ်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တႃႇမႃးတူၺ်း ၶူဝ်ၼႆႉတႄႉ ၸၢင်ႈၵႂႃႇဝၼ်းမႃးဝၼ်းလႆႈယူႇ။ ရူတ်ႉလဵၼ်းဢွၵ်ႇတီႈပၢင်ႇဢူး 08:30။
• သီႇပေႃႉ - ပဵၼ်ဝဵင်းတႆး ဢၼ်လႆႈၵႂႃႇလၢႆၸူဝ်ႈမူင်းသေ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ၊ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈလီ တွၼ်ႈတႃႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး ဝၢၼ်ႈတႆးလႄႈ ဝၢၼ်ႈပလွင်ႈ။
• ၵျွၵ်းမႄး - ပဵၼ်ဝဵင်းတႆးဝဵင်းၼိုင်ႈသေ ထူဝ်းရိတ်ႉဢမ်ႇပေႃးၼမ်ထၢၼ်ႇ သီႇပေႃႉ၊ မၼ်းၵေႃႈ ၶႅမ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ ပႆတိၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸူး ဝၢၼ်ႈတႆး လႄႈ ဝၢၼ်ႈပလွင်ႈ။