လၢႆႇၸႃႇ (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ Laiza) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇ၊ တီႈလႅၼ်လိၼ် ၶၼ်ႈၵၼ်တင်း မိူင်းၶႄႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် 1994 ဢၼ်ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃး ဝဵင်းဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း ၸႄႈမိူင်းၶၢင် ဝၢႆးသေ ၸုမ်း Kachin Independence Organisation (KIO) ၶဝ် လႆႈၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ႉၵိုတ်း လွင်ႈယိုဝ်းၵၼ်တင်း State Peace and Development Council (SPDC)။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈဢဝ် လၢႆႇၸႃႇ လႄႈ မၢႆႇၵျႃးယင်ႇၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၸုမ်းၵမ်ၵွင်ႈၶဝ် သၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ဢၢပ်ႈပၼ်ၶဝ်ၼႆယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တႃႇလႆႈၼႃႈတႃ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူဝ်ႈပႆႇၸၼ် လၵ်းမိူင်း ဢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇၸူး

တႃႇၵႂႃႇၸူးလၢႆႇၸႃႇၼႆႉ တေၸၢင်ႈၸႂ်ႉ ရူတ်ႉၵႃး မဵဝ်းလဵဝ်ၵူၺ်း။ ၵႃႈဢၼ်လဵၼ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်သုၼ်ႇလဵဝ်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉယူႇ တင်းဝၼ်းယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းတႄႉ တႃႇတေၶၢမ်ႈ ၶူဝ်ပလႃႉမိၼ်းထိၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်း ဝဵင်းၸေႈၼႃး ဢၼ်ပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇၸူး လၢႆႇၸႃႇၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈမီး လွင်ႈၶႂၢင်းပၼ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပႆႇၶၢမ်ႈၶူဝ်ၼၼ်ႉ မီးတီႈၵူတ်ႇထတ်းတီႈၼိုင်ႈသေ ဝၢႆးသေ ၶၢမ်ႈၶူဝ်ၵႂႃႇၸမ်တေၶဝ်ႈ ဝဵင်းမႂ်ႇၼၼ်ႉ မီးတီႈၵူတ်ႇထတ်းတီႈၼိုင်ႈသေ ၼၼ်ႉပဵၼ် ၵိၵ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလိုၼ်ႈသုတ်း တီႈၼႂ်း လၵျႃးယၢင်ႇ သေ တီႈၸမ်ၶဝ်ႈ လၢႆႇၸႃႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈႁၼ် တီႈၵူတ်ႇထတ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇၸူး မၢၼ်ႈမေႃႇယဝ်ႉ။

ႁဵတ်း

• ၶႃႇသီႇၼူဝ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် သိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင်၊ ဢႅဝ်ႇလႄႇ သေ လၢတ်ႇတေႃႇတင်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။

သိုဝ်ႉ

ၵုၼ်ႇသိၼ်ၶႄႇ၊ ၵုၼ်ႇသိၼ်ၽိင်ႈငႄႈ ၶၢင်၊ ၵႅဝ်ႈသႅင်ငိုၼ်းၶမ်း လႄႈ သႅင်ၶဵဝ်။

ၵိၼ်

ၸၢင်ႈၵိၼ်လႆႈ တၢင်းၵိၼ် ၶႄႇ၊ ၶၢင်၊ တႆး လႄႈ မၢၼ်ႈ သေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၵိၼ်လႆႈ ၶဝ်ႈမုၼ်း လႄႈ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇသူမ်ႈ၊ ဝၢႆႇမၢၵ်ႇဢိတ်ႇ ၵႃႈတီႈ လၢၼ်ႉတၢင်းၵိၼ် Country Restaurant။

ဢိုၵ်ႉဢွၵ်ႇ

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၸၢင်ႈၵိၼ် ပီႇယႃႇၶႄႇ၊ ပီႇယႃႇၶဝ်ႈၶၢင် ဢမ်ႇၼၼ် ဝၢႆႇၶဝ်ႈ၊ ဝၢႆႇၼမ်ႉမၢၵ်ႇသူမ်ႈ၊ လဝ်ႈတႆး။

ၼွၼ်း

တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ဢွင်ႈလိုဝ်ႈသဝ်း လႄႈ ႁူင်းလႅမ်းမီးဝႆႉယူႇ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ႁူင်းလႅမ်းလၢႆႇၸၢႆႇ Laiza Hotel ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။

သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ

ပေႃးၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉယူႇတီႈၼႂ်း ၼႃႈလိၼ် Kachin Independence Army (KIA) ၶဝ် ၵုမ်းၵမ်ဝၼၼ်ႉၼၼ်ႉ လိူဝ်သေဝႃႈ တီႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ၵူတ်ႇထတ်းၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈပၼ် တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇသေၼႆ ဢၼ်ၵိုတ်းလိူဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလွတ်ႈၽေး